Groene psychiatrie op Vlie

Er wordt veel geschreven over psychiatrie en klimaat, maar hoe zit het nu echt? Wat zeggen de wetenschappelijke studies over de effecten en van klimaatverandering op het psychisch welzijn, bij patiënten met psychiatrische aandoeningen, maar ook bij de gezonde populatie? En gaat het alleen om klimaatverandering of zullen ook de andere ecologische crises voor een verslechtering van de mentale gezondheid van de bevolking en van patiënten met psychiatrische aandoeningen zorgen? In deze lezing wordt op al deze aspecten ingegaan, na een introductie over de ecologische crises in het algemeen.

Wat is duurzaamheid en waarom is dit ook voor de zorg relevant? Tijdens de lezing neemt Esther je in vogelvlucht mee door de laatste ontwikkelingen in de zorg en het ondertekenen van de Green Deal door de NVvP. Daarna wordt ingezoomd op de ontwikkelingen die er de afgelopen 3 jaar bij andere eerstelijnsgroepen zijn geweest en welke hulpmiddelen er zijn ontwikkeld. Ten slotte wordt duidelijk hoe de psychiatrie deze kennis kan benutten voor in de eigen praktijk.

Leerdoelen:

• Inzien welke rol de zorg speelt in de landelijke CO2-uitstoot en dat er daarom ook voor psychiatrie potentieel ligt om deel van de oplossing voor het klimaatprobleem te zijn.
• Kennis verkrijgen over de pijlers van de Green Deal Duurzame Zorg, ondertekend en onderschreven door de NVvP.
• Een overzicht verkrijgen van de zorggroepen die al handige kennisproducten over verduurzaming hebben ontwikkeld die ook voor de psychiatrie interessant en relevant zijn.

Volg een workshop van een van de experts. Kijk onderaan het programma voor een omschrijving van de workshops..

Volg een workshop van een van de experts. Kijk onderaan het programma voor een omschrijving van de workshops.

De klimaat- en biodiversiteitscrises stellen ons voor een transdisciplinaire uitdaging, niet alleen als het gaat om het kennen van deze crises, maar ook als het gaat om het nemen van maatregelen. Dat tekende zich in de 80-er jaren van de vorige eeuw al af toen er steeds meer aandacht kwam voor ‘het milieu’. Maar dat was nog een probleem waarvan we dachten dat het door technische maatregelen en sectoraal kon worden opgelost. Nu is het milieu-probleem verworden tot een milieu- en natuurprobleem en beginnen we te begrijpen dat het te maken heeft met onze manier van leven, maw. hoe we in de wereld staan, hoe we ‘zijn’. Steeds meer wordt de klimaat- en natuurcrisis dan ook gezien als een sociale crisis, een crisis van onze westerse manier van denken, van onze cultuur. In deze lezing werk ik die stelling verder uit en laat ik zien dat daarin een relationeel standpunt en een relationeel denken en handelen steeds sterker naar voren komt. Ik gebruik daarin de voorbeelden van Harold Searles (1918 – 2015) die de eerste psychiater was waarvan bekend is dat hij de omgeving als belangrijke factor benadrukte in zijn werk met patiënten die leden aan schizofrenie. Ik gebruik ook de bijdrage van Jessica Benjamin als het gaat om ‘the third’ in de relatie behandelaar client. Ik gebruik het werk van Donna Haraway en Vinciane Despret die overtuigend laten zien dat niet menselijke dieren/ de natuur ook actoren zijn en wel uit zichzelf los van ‘de mens’. Ik gebruik het werk van Ferro en Civitarese die inclusief zijn als het gaat om de objectrelatie theorie binnen de psychoanalyse en de plek van ‘de natuur’. Ik laat zien dat er nu in de psychologie meerdere opvattingen zijn over het zelf en over identiteit, niet langer als individuele ‘eigenschappen’, maar als relationele ‘functies’. In sommige inheemse culturen zie je het relationele sterk weerspiegeld en op hele praktische manieren terugkomen. Deze relationele visie vertaalt zich direct naar het gegeven dat een gezonde vitale leefomgeving van belang is voor mentale gezondheid.

Leerdoelen:

• U krijgt inzicht in de gebruikte termen zoals, psycho social en eco psycho social, ‘the third’ (Jessica Benjamin), het representatieve en niet representatieve onbewustzijn (Ferro en Civitarese) en niet menselijke actoren.
• U krijgt inzicht in het verschil tussen kennis over de niet menselijke omgeving (weten) en betekenisgeving van de niet menselijke omgeving (ervaring).
• U krijgt inzicht in wat bedoeld wordt met een relationele benadering als het gaat om de klimaat- en natuur crisis.

In een tijd waarin van waarin de ervaren band met de natuurlijke omgeving verbroken is kan dit leiden tot klimaatstress en psychische problemen. Relatief onbekende therapieën zoals Nature-based therapy, horticultuur, forest bathing, buiten behandelen en wandelcoching kunnen zorgen voor een duurzaam herstel van de band met de natuur en verbetering van psychisch functioneren. Hierbij geldt dat meer ervaren verbondenheid met de natuur zorgt voor een verterkt therapeutische effect. Er zijn groeiende bewijzen dat gebruik van natuur kan leiden tot  onder andere stressverlichting, verbeterde stemming en versterking van de therapeutische relatie, betere concentratie en minder ervaren angst.
Er zal een wetenschappelijk overzicht worden gegeven van de huidige theorie inzake de verschillende vormen van therapeutisch gebruik van de natuur binnen de GGZ en preventieve gezondheidszorg. Zo wordt ook stilgestaan bij neurowetenschappelijk bewijs, zoals dat de amygdala rustiger wordt van wandelen in de natuur.

In deze lezing kijken we in hoeverre groene psychiatrie al door opleiders, beroepsverenigingen en belangenorganisaties wordt meegenomen in Nederland maar ook daarbuiten. Niemand kan in de toekomst kijken, maar in deze lezing wordt ook een beeld geschetst van die ontwikkeling naar de toekomst.

Tijdens deze lezing vertelt Jurjen niet alleen over zijn eigen ervaring, maar haalt hij ook de eerste wetenschappelijke onderzoeken die laten zien dat de psychiatrie duurzamer te maken is. Zo wordt stilgestaan bij de mate van vervuiling door de GGZ, het laaghangend fruit maar ook de grote, wezenlijke processen die anders ingericht kunnen worden om de GGZ duurzamer te maken. Ook wordt ingegaan op psychofarmaca en hun effecten op de leefomgeving in brede zin en wat je in de spreekkamer als psychiater kunt doen om deze effecten te beperken. Jurjen bespreekt in deze lezing eigen onderzoek maar ook andermans onderzoek naar bijv. de effecten van orale vs. depotantipsychotica. Een belangrijke vraag die naar voren zal komen is: is passende, zinnige zorg ook altijd duurzame zorg?

Professor Hilgo Bruining, kinder- en jeugdpsychiater bij het Amsterdam UMC en auteur van het baanbrekende, recent verschenen Donut Psychiatrie, heeft innovatieve ideeën over de raakvlakken tussen de omgeving en de ontwikkeling van ons brein.
In een interview door Jurjen Luykx wordt stilgestaan bij deze raakvlakken, komen de belangrijkste hypotheses en ideeën uit zijn boek naar voren, maar krijgt u als deelnemer ook de kans op dieper op specifieke aspecten in te gaan, voor wat betreft de KJP maar ook de volwassenpsychiatrie en wetenschappelijk onderzoek.