“Alles over psychische stoornissen” is een uitvoerig werk met voorwoord, inleiding, 19 DSM-hoofdstukken, een hoofdstuk over behandeling, een verklarende woordenlijst, 3 bijlages en een register. Hiermee werd de basis gelegd voor een hulpmiddel waardoor iedereen die in aanraking komt met een psychische stoornis (zelf als individu of als dierbare) meer te weten komt over de aandoening. Het geeft aan niet te dienen als instrument voor zelfdiagnose, en daar leent het boek zich ook niet echt voor, maar als hulpmiddel voor, tijdens en na een gesprek met een hulpverlener.
Een boek dat 448 pagina’s bevat lijkt niet meteen gericht op de leek die snel iets meer te weten wil komen over de psychische stoornis waar hij/zij of iemand uit zijn/haar omgeving mee te maken krijgt. Desondanks lijkt het me beter een compleet boek in huis te halen dan 19 kleinere boekjes waarin elks een hoofdstuk rond een psychische stoornis is geschreven. Tenslotte is er veel comorbiditeit aanwezig bij psychische stoornissen en komt iedereen met verschillende psychische stoornissen in aanraking. Het kunnen terugvallen op eenzelfde structuur en woordenschat is dan van meerwaarde.
Informatieve inhoud
De volgorde van de DSM hoofdstukken is bewaard gebleven. Bij elke grote classificatie (zoals autismespectrumstoornis) werden de basiscriteria beschreven, samengevat in een kader inclusief een beschrijving van de ernst classificaties. De risicofactoren (omgeving, erfelijkheid, zwangerschap/geboorte, ziekte/letsel, etc.) worden kort aangehaald gevolgd door de principes van de behandeling op biologisch, psychologisch en sociaal vlak. Er wordt zelfs melding gemaakt van verhoogde tegemoetkomingen en aangepaste voorzieningen die in Nederland (of Vlaanderen) aangevraagd kunnen worden. Daarnaast is er ook ruimte gemaakt voor concrete en praktische tips voor de patiënt en zijn omgeving. De “kleinere” classificaties (zoals overige stoornissen) bevatten dezelfde narratieve elementen maar zonder al te veel layout. Op het einde van het hoofdstuk wordt er puntsgewijs een samenvatting gegeven.
Hoewel niet flitsend van vorm lijkt de inhoud wel voldoende aan te bieden aan het doelpubliek, met name de algemene bevolking. Voor een hulpverlener schiet dit boek natuurlijk te kort maar voor de patiënt, en zeker zijn omgeving die vaak niet veel contact met de hulpverlener heeft, kan dit boek veel informatie en tips op een duidelijke en concrete manier aanbrengen. Een grote meerwaarde van dit boek daarbij is de bijlage “nuttige adressen” waar verwezen wordt naar informatieve websites en (patiënten)organisaties, voor de algemene psychiatrie of voor specifieke stoornissen. De andere bijlage, rond medicatie, is slecht beperkt informatief/nuttig en biedt naast stofnaam, een enkele productnaam en de geregistreerde indicatie niet veel aan.
Het laatste hoofdstuk “De basis van de behandeling” lijkt wat op een rode draad waarmee de patiënt langs de verschillende stappen in hulpverlening: van intakegesprek over mogelijke ambulant/residentiële behandelingen tot de verschillende biologische en psychologische behandelingsmodaliteiten. Het beoogde effect én de vaak-voorkomende nevenwerkingen worden besproken van alle therapieën waarmee hopelijk de transparantie rond bv. medicatie in psychiatrie verhoogd. Ook algemene levensstijl adviezen en preventieve maatregelen worden kort geschetst wat zeker niet ongunstig is in de huidige maatschappij.
Auteurschap
De helft van de Amerikaanse auteurs waren sleutelpersonen in de DSM 5 (voorzitter, tekst-coördinatrice, tekst-editor) en allen professor in de psychiatrie. De twee Nederlandstalige auteurs Willy Garenfeld en Marieke Clijsen, zijn respectievelijk ouderenpsychiater, en klinisch geriatrisch/psychiatrische verpleegkundige zijn. De toevoeging van een verpleegkundige vind ik een positieve keuze, hoewel een patiëntenorganisatie of ervaringsdeskundige ook niet had misstaan.
Het boek bevat enkele verwijzingen naar Vlaamse organisatie’s, instanties en websites die van nut kunnen zijn doch lijkt het logisch dat de inclusie van een Vlaming in de redactie-adviesraad dit aspect uitgebreider aanwezig was geweest. De Nederlandse organisatorische structuur van de GGZ verschilt ook danig met die van het Vlaamse geestelijke gezondheidslandschap, eveneens als de juridische regelingen rond al-dan-niet vrijwillige opname. Mijn inziens, een gemiste kans voor de Vlaamse patiënt.
Besluit
“Alles over psychische stoornissen” omvat niet “alles” over psychische stoornissen maar wel datgene waar de patiënt en zijn omgeving waarschijnlijk nood aan hebben: duidelijke en concrete informatie met relevante doorverwijzingen. Een nuttig en relevant werk dat eigenlijk dus in elke woonkamer zou moeten liggen want wie komt er nu niet in aanraking met psychische stoornissen?
Bibliografie
American Psychiatric Association
Alles over psychische stoornissen
446 pagina’s, ISBN 978 90 8953 849 9
