Identiteitsontwikkeling in het licht van Professional performance voor artsen; tussen tijd en technologie
‘De psychiater worstelt met zijn identiteit’ sprak de voorzitter van onze beroepsvereniging recent. De jonge psychiater ook? Ja, natuurlijk. We mogen trots zijn op ons vak, maar we zijn ook opgeleid in tijden van toenemende beperkingen, bezuinigingen, productiedruk, en de belofte van en teleurstelling in de wetenschap. We ervaren een toenemend wantrouwen in de medische stand en negatieve berichtgeving over de psychiatrie. We zoeken houvast in de biologie, farmacotherapie en psychotherapie én vinden die vaak ook. We zoeken woorden om de verzekeraar, gemeente en samenleving te tonen wat we doen en dat we bestaansrecht hebben, maar vinden vaak niet de tijd om ze op te schrijven. We merken dat het contact met de patiënt zo belangrijk is in het op gang krijgen van een behandeling en dat je als professional tijd en ruimte moet voelen om hierbij stil te staan. We zoeken ruimte om ons te verdiepen of te verbreden, maar krijgen dan te horen dat verdieping niet declarabel is. In onze vrije tijd proberen we een gezin draaiende te houden of ons lichaam, brein en geest gezond te houden door andere activiteiten.
Professionele identiteit
Zoekend naar een gezond evenwicht, las ik een interview met Kiki Lombarts, hoogleraar professional performance aan de Universiteit van Amsterdam. Ik kocht haar boekje Professional Performance voor artsen; tussen tijd en technologie, wat ze schreef op basis van haar oratie en merkte dat mijn zoektocht niet uniek is en ik misschien ‘gewoon’ werk aan mijn professionele identiteit.
Lombarts stelt dat er in de professionele performance van artsen drie belangrijke pijlers zijn:
- Continu streven naar excellentie met ingrediënten zoals genoeg “vlieguren” maken, goede inspirerende rolmodellen hebben en volgen, analyseren en reflecteren op het eigen functioneren. Wat zijn kenmerken van de excellente performer? Het is een bescheiden en intrinsiek gemotiveerd en nieuwsgierig persoon; een persoon die wil leren en blijven ontwikkelen. Lombarts vraagt zich af of het harnassen van vaardigheden in CANmeds competenties de weg naar excellentie is.
- Handelen vanuit medemenselijkheid: ‘een koel hoofd en een warm hart’ is een van de oneliners van Lombarts. Want, stelt zij, in de arts-patiënt relatie moet er vertrouwen zijn, zodat de patiënt zich in al zijn kwetsbaarheid kan laten zien. Dokters die zo handelen, hebben tevreden patiënten en hebben een hogere therapietrouw, kortom ze kunnen de behandeling beter benutten en er meer uit halen. Dokters die veel negatieve stress ervaren, zijn minder in staat zich medemenselijk te tonen. Er wordt veel gemeten, maar juist deze eigenschap laat zich moeilijk meten in ROM e.d.
- Rekenschap geven van eigen functioneren: het laten zien hoe je aan je verantwoordelijkheden als arts hebt voldaan, transparant zijn. Maar niet elke handeling die je verricht tot in detail moeten verantwoorden en registeren, want dat getuigt van wantrouwen. En verantwoording heeft pas zin als je met de uitkomsten van je verantwoording jezelf, je organisatie of je beroepsgroep weer een stapje verder helpt (richting excellentie misschien wel?). Verantwoording vanuit vertrouwen en je bewust zijn van het feit dat je niet alleen verantwoording hebt voor je eigen functioneren als arts, maar ook dat van je hele vakgroep/beroepsgroep.
Als arts heb je vaak meerdere rollen (denk aan patiëntenzorg, opleiding, onderzoek) en te maken met verschillende kaders (inhoudelijke, professionele, juridische, financiële) en met beperkte tijd. Nadenken over het onderscheid Chronos (de tijd op de klok) en Kairos (aandacht, bewustzijn, de tijd nemen en zo ruimte creëren voor de juiste beslissing) zoals dat in het oude Griekenland werd gemaakt, helpt om te snappen waarom je soms klem komt te zitten. Technologie maakt veel mogelijk: e-health, televergaderingen, dag en nacht je mail checken en in contact zijn met iedereen. Maar ‘hyperpassiviteit’ kan hier de keerzijde van zijn, aldus Lombarts. Het is het steeds achter aangeboden informatie en contact aangaan en hierdoor nooit ‘uit’ staan.
Besluit
Na het lezen van dit boekje blijf ik terecht geïnspireerd om het beste te doen voor mijn patiënten en optimaal te ‘performen’. Dat betekent dat ik ook aan mijn eigen welbevinden, mijn collega’s en assistenten en mijn ontwikkeling moet denken. Misschien was het lezen van een papieren boek (ik geloof dat ik tussendoor mijn mail niet checkte), wel een mooi begin!
Bibliografie
Professional Performance van artsen; tussen tijd en technologie
Kiki Lombarts
Rotterdam 2016
ISBN 978-94-90951-30-6
