Als het handboek ethiekondersteuning ergens in slaagt, dan is het wel de lezer ervan overtuigen dat ethiek iets is voor elke dag en voor iedereen. Het handboek slaagt erin aan te tonen hoe ethiek en ethische overwegingen verweven zitten in elke beslissing die in een gezondheidsnetwerk wordt genomen, op elk niveau, met betrekking tot elk thema. Met behulp van getuigenissen en voorbeelden uit de praktijk, die vervolgens uitgebreid besproken worden, biedt het handboek een concrete houvast voor iedereen die zich afvraagt hoe een specifiek complex probleem zo breed mogelijk benaderd kan worden. Verschillende gesprekstechnieken, beslissingsvormen, benaderingen worden – zoals het hoort voor een handboek – stap voor stap beschreven. Het handboek leest vlot en nodigt uit om “in de buurt” rond te slingeren, zodat het van tijd tot tijd ter hand genomen kan worden voor enkele concrete tips in dìe specifieke situatie waarin je nu juist vast zat, hetzij met patiënten, hetzij met het management, met collega’s enz. . Dankzij de handige inhoudstafel in het begin van het boek, biedt het handboek in een notendop, ondanks het ontbreken een efficiënte index op het einde, op een erg toegankelijke manier ethiek voor elke dag.
In de brede benadering van waaruit het handboek een kader wil bieden, ligt echter ook de belangrijkste zwakte. Het handboek is van toepassing en nuttig voor iedereen, maar biedt als richtlijn tegelijkertijd voor niemand voldoende informatie. Het is een passe-partout die uiteindelijk voor niemand toereikend is. Principes worden vanuit een globaal ondersteunend perspectief belicht, waarbij weinig aandacht wordt besteed aan de specifieke elementen die bij de specifieke professionele functies horen. Een oplossing die voor iedereen kan dienen, is tegelijkertijd voor niemand ideaal. Een voorbeeld: in het boek wordt als werkvorm een situatie besproken waarbij een “ethisch probleem” wordt opgelost door de familie te betrekken – absoluut een goede zet. Toch stelt zich de vraag of in dit praktische handboek een kanttekening met betrekking tot de ethiek rond het beroepsgeheim of andere concrete (maar stricto sensu niet praktische thema’s; geen thema’s waarbij een specifieke gespreksvorm een oplossing kan bieden) toch ook geen onbelangrijke aanvulling zou zijn. Verder biedt het handboek een uitgebreide waaier aan zinvolle werkvormen aan, maar een hoofdstukje dat enkele verschillende ethische (theoretische) denkkaders toelicht, schijnt te ontbreken. Zo blijft de lezer die op zoek is naar handvaten om zelf de theoretische denkoefening te maken, wat op z’n honger zitten. Enerzijds zou dat het boek meer diepgang geven, anderzijds is de keuze ook te begrijpen, het boek zou dan mogelijk zijn doel van ready-to-use praktisch handboek voorbij schieten.
Een andere bedenking hierbij is dat voor een niet-Nederlander de functieomschrijving van “ethiekondersteuner” vermoedelijk te slecht gekend is om te kunnen inschatten in welke mate het boek als kant en klare vertaling moet dienen tussen de aangestelde ethiekondersteuners en andere professionals. Hiervoor is het vermoedelijk zeker geschikt.
Besluit
Het boek biedt een stappenplan en opties voor erg concrete situaties om elke niet-ethiekondersteuner op weg te zetten. Ook de blauwe pagina’s op het einde met voorbeeldformulieren passen volledig in dit opzet. Dit boek is absoluut een eerste aanzet tot een bewustwording van de grote en kleine ethische vragen waar we dagdagelijks – tot nu toe misschien onbewust – mee geconfronteerd worden en hoe we die concreet kunnen aanpakken en zo de werk- en zorgcontext tot een aangenamere omgeving kunnen maken, zowel voor patiënten als voor collega’s en medewerkers.
Bibliografie
Handboek Ethiek-ondersteuning
200 pagina’s
ISBN 9789089538864
Referentieprijs: 29.90 euro
