Het delier kom je als psychiater regelmatig tegen in het ziekenhuis. Afhankelijk van de afdeling varieert de prevalentie tussen de 18 en 37% (NICE richtlijn, 2010). Het delier is geassocieerd met een hoge lijdensdruk voor de patiënt (bijvoorbeeld door angst), hoge kans op opname in een verpleeghuis, hoge financiële kosten en zelfs een verhoogd risico op overlijden. Volgens de richtlijn delier van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie zijn anti-psychotica, dwz haloperidol, de eerste keus medicamenteuze behandeling (Richtlijn delier volwassenen en ouderen, NvvP 2014).
Wat werd er onderzocht?
Neufeld e.a. (2016) verrichtten een review en meta-analyse naar RCT’s en cohort studies gepubliceerd tussen 1988 en 2013, die focussen op preventie of behandeling van het delier met anti-psychotica. Ze onderzochten het effect van anti-psychotica op onder andere de prevalentie, de mortaliteit, de ernst en de duur van het delier. Ook werd het effect op het aantal ligdagen in het algemene ziekenhuis of op de IC bekeken. Er werden in totaal negentien studies geïncludeerd waarvan er zeven gericht waren op preventie van een post-operatief delier bij ouderen (leeftijd: 61 – 87 jaar). Twaalf studies waren gericht op de behandeling van een reeds opgetreden delier bij een wat jongere populatie patiënten (leeftijd: 39 – 84 jaar).
Bespreking en besluit
Opvallend genoeg was er geen significante afname van het aantal delieren bij de oudere, post-operatieve patiënten die preventief met haloperidol, olanzapine of risperidone werden behandeld (n = 1970). Ook was er geen significant effect van anti-psychotica op de mortaliteit (n = 1439), de ernst (n = 464) of de duur (n = 581) van het delier, en ook niet op de ligduur in het ziekenhuis (n = 1454) of op de IC (n = 1400). Dit betekent dat er volgens deze meta-analyse onvoldoende bewijs is voor het routine-matig preventief toedienen van anti-psychotica ter voorkoming van een delier. Maar nog opvallender is dat er ook onvoldoende bewijs is voor behandeling van een reeds opgetreden delier met anti-psychotica! Dit is dus in tegenspraak met de richtlijn die wij in Nederland en België gebruiken.
Echter, behalve dat de onderzochte patiëntenpopulatie vrij oud was, heeft deze meta-analyse nog wel een belangrijke beperking. Wat niet is meegenomen in de analyse, is dat je in de klinische praktijk vaak antipsychotica voorschrijft omdat de patiënt angstig of agressief is bij zijn delier. Of antipsychotische medicatie daarvoor wel effectief is, heeft deze meta-analyse niet onderzocht. Totdat daar duidelijkheid over is, zullen we toch nog regelmatig naar het standaard haldolletje grijpen!
Referenties
NvvP Richtlijn Delier Volwassenen en ouderen (2014)
Karin J. Neufeld, Jirong Yue,Thomas N. Robinson, Sharon K. Inouye and Dale M. Needham. Antipsychotic Medication for Prevention and Treatment of Delirium in Hospitalized Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Am Geriatr Soc 64:705–714, 2016.
