In de huiskamer van de afdeling Stemmingsstoornissen, waar ik het afgelopen half jaar stage heb gelopen, lag onlangs een knal gele National Geographic. ‘LITHIUM’ stond er met chocolade letters op de voorkant. Grinnikend om deze speling van het lot, ongeveer de helft van de patiënten op deze afdeling gebruikt dit medicijn, was mijn interesse in deze leesmaplectuur gewekt. Farmaceut Essential Pharma had niet lang hiervoor, na Camcolit (2017), ook Priadel in handen gekregen en de prijs verdrievoudigd, met als gevolg dat er flink bijbetaald moest gaan worden voor het medicijn. Een oneerlijke extra kostenpost voor patiënten die het middel toch echt niet voor de lol innemen, met mogelijk ook gevolgen voor therapietrouw en de kwaliteit van leven en zorg. Ik wilde wel eens lezen wat nota bene National Geographic hierover te zeggen had.
Dit bleek natuurlijk een klassiek geval van beroepsdeformatie. Het artikel handelde helemaal niet over Priadel of Camcolit of zelfs over generiek lithiumcarbonaat, maar over het element en, nog specifieker, de grondstof lithium. De vraag daarnaar neemt al jaren toe en de voorraden raken langzaam maar zeker uitgeput. De huidige schatting is dat er tot ongeveer het jaar 2050 genoeg lithium beschikbaar is in de huidige bekende bronnen. De grondstofprijs voor een ton lithiumcarbonaat is de afgelopen jaren dan ook gestegen van 5.180 dollar in 2010 naar 17.000 dollar in 2018. Uiteraard is dit een van de argumenten die Essential Pharma aandraagt om de prijsverhoging te rechtvaardigen.
‘Je zou het iedere bipolaire patiënt gunnen dat ze in een manie een flink gesubsidieerde Tesla kopen’
De toegenomen vraag naar lithium is overigens bepaald niet te danken aan een toename van de incidentie van de bipolaire stoornis, waar lithium de eerste keus in de behandeling is, maar komt voornamelijk door de groeiende populariteit van elektrische auto’s. Op 1 januari 2019 reden er in Nederland circa 45.000 volle dig elektrische auto’s rond (1,6 procent van alle auto’s in Nederland), waarvan circa 26.000 Tesla’s (daarmee een van de best verkochte auto’s van het afgelopen jaar in Nederland). Een Tesla-accu met een vermogen van 70 kWh bevat ongeveer 63 kilo gram lithiumcarbonaat. Dat is snel omgerekend ruim 2,8 miljoen kilogram lithiumcarbonaat aan accu’s. Genoeg om heel wat patiënten te behandelen.
En als we dan toch aan het rekenen zijn, tijd voor een concreter gedachtenexperiment. In Nederland zijn circa 91.000 patiënten met een bipolaire stoornis. Stel dat een gemiddelde patiënt zo’n 1.500 milligram lithiumcarbonaat per dag gebruikt ofwel 547,5 gram per jaar. Dan is er jaarlijks 49,8 ton lithiumcarbonaat nodig voor de hele Nederlandse patiëntenpopulatie samen. Met de hoeveelheid lithiumcarbonaat in Tesla’s (en andere elektrische auto’s) die momenteel in Nederland rondrijden, zouden alle bipolaire patiënten in Nederland 56 jaar, tien maanden en elf dagen behandeld kunnen worden.
Door onder andere gedoe met de pensioenfondsen lees je geregeld over boze mensen die vrezen dat ze op hun oude dag hun huis moeten ‘opeten’. Met de bijbetaling op Priadel en Camcolit geldt voor mensen met een bipolaire stoornis iets dergelijks wellicht in de toekomst ook voor hun wagenpark. In dat opzicht zou je het iedere bipolaire patiënt gunnen dat ze in een manie een flink gesubsidieerde Tesla kopen (of twee, wel ja, je bent manisch of je bent het niet). Als het aan Essential Pharma en Teslabaas Elon Musk ligt, zou Teslacarbonaat binnenkort zo maar eens een stuk betaalbaarder kunnen worden dan Priadel en Camcolit.
Dit stuk werd eerder gepubliceerd in De Psychiater
