Tuchtrecht is een wezenlijk, in opleiding en dagelijkse praktijk veelal onderbelicht, onderdeel van het beroep van zorgverleners. In de opleiding tot bijvoorbeeld psychiater wordt vrijwel uitsluitend aandacht besteed aan het zijn van een goede zorgverlener en aan hoe de dingen moeten en horen, gesteund door protocollen en richtlijnen. Voor wat er kan gebeuren en hoe je daarmee omgaat als dat onverhoopt niet helemaal goed gaat is in de meeste curricula weinig aandacht. Door dit te verbeteren zouden bepaalde fouten wellicht minder vaak gemaakt worden.
Natuurlijk, de verslagen van de door de tuchtcolleges voor de gezondheidzorg behandelde tuchtklachten zijn geanonimiseerd in te zien op https://tuchtrecht.overheid.nl en vrijwel wekelijks wordt er een tuchtzaak gepubliceerd in Medisch Contact, maar weinig collega’s houden dit bij en zijn voldoende op de hoogte van het tuchtrecht, tot ze er ooit zelf een keer mee te maken hebben.
Zo ook psycholoog Martin Appelo, schrijver van onder andere ‘Een spiegel voor narcisten’. Hij kreeg het idee voor het boek ‘Verslagen door het tuchtrecht: 9 persoonlijke verhalen’ toen hij zelf, na dertig jaar werkzaam te zijn, in korte tijd te maken met twee tuchtzaken: eenmaal noemde hij een patiënt ‘drama-queen’, eenmaal vanwege het benoemen van (ex-)partner van een patiënte als dader van mishandeling in een brief naar een mediator. Het bleek niet eenvoudig te zijn om collega’s te vinden die over hun ervaringen wilden schrijven, van de dertig aangeschrevenen, deden er uiteindelijk acht mee.
Naast Appelo zelf, die naast dat hij reflecteert op zijn eigen emoties ook strooit met psychologische duiding voor het klagen van zijn patiënte, komen acht andere zorgverleners aan het woord over hun tuchtzaken en hoe zij die ervaren hebben. En ja, een van hen is uiteraard psychiater Bram Bakker. Praten over een tuchtzaak is natuurlijk dapper en prijzenswaardig. De grootste gemene deler in die verhalen is echter de krenking en de boosheid. Niet zozeer op de indiener van de klacht, maar op de leden van het tuchtcollege en het proces. De gedachte dient zich hierbij vrij snel aan dat de schrijvers met het doen van hun verhaal nog wat wilden rechtzetten. De meeste collega’s voelen zich onterecht aangevallen, ze hadden immers een goede intentie met hun handelen. Ze zijn miskend en behandeld als dader. Wat dat betreft is het boek wat eenzijdig. Het zou waardevol geweest zijn om ook wat meer schuldbewust verhalen te lezen en hoe daarmee omgegaan wordt.
Opvallend is dat er nooit verwezen wordt naar originele verslagen van het tuchtcollege (mogelijk deels om toch nog een extra mate van anonimiteit in te bouwen). Het is wat extra zoekwerk, maar écht interessant en leerzaam wordt dit boekje pas wanneer je de persoonlijke verhalen vol kleur, krenking, emotie en beleving uit het boekje één-op-één naast de ambtelijk geschreven juridische verslagen van het tuchtcollege legt. Deze twee versies kunnen spectaculair ver uit elkaar liggen. De waarheid zal ongetwijfeld met een spectrale bril bezien moeten worden.
Het is de toon die de muziek maakt. En zoals gezegd is de toon van Appelo en de anderen vaak wat zuur. De oproep die Appelo doet om ons als zorgverleners meer te gaan verdiepen in het tuchtrecht is er echter één die van harte moet worden toegejuicht. Dit boek is daarvoor een redelijk boos en aanvallend begin, dat het tuchtrecht misschien in eerste instantie alleen maar enger, onbegrijpelijker en onnavolgbaarder maakt, maar het is een begin evenmin. Maar wie zich, na dat begin, wat meer wil verdiepen in de inhoud is wellicht beter elders af.
Referentie
Verslagen door het tuchtrecht
Martin Appelo
Uitgeverij Boom
ISBN: 9789024402939
152 pag.
