Tijdens het lezen van Mijn Lieve Gunstelling, een zeer goed boek geschreven door Marieke Lucas Rijneveld kwam de vraag bij me op: zou dit boek geschikt zijn als bibliotherapie voor personen met parafilie? Het is duidelijk dat niet alle vormen van parafilie resulteren in misbruik of lijden. In dit boek gaat het echter wel om parafilie met schadelijke gevolgen.
Rijneveld schetst een invoelbaar beeld van de belevingswereld van iemand die, ondanks gewetensvragen en besef van destructie, overgaat tot misbruik van een minderjarige. Hoewel ik geenszins expert ben in deze thematiek, kan ik me voorstellen dat sommige mensen met parafiele neigingen zich herkennen in de gedachtegangen die Rijneveld de hoofdpersoon laat uiteenzetten. Inzicht in het ontstaan van deze neigingen geeft het boek ook: de achtenveertigjarige hoofdpersoon werd meermaals door zijn moeder op zeer jonge leeftijd fysiek, seksueel en psychologisch misbruikt. Hij blijft steken in een prepuberaal ontwikkelingsstadium, waardoor hij zich niet kan hechten aan volwassenen, zelf niet rijpt en het aangaan van seksueel contact met een veertienjarige niet als egodystoon of vreemd ervaart. Er is veel discussie over de prevalentie van deze ‘cycle of abuse‘ (dat mensen die zelf misbruikt worden overgaan tot misbruik later), o.a. omdat het betrouwbaar meten van het voorkomen hiervan zeer uitdagend is.
Daar waar de zorgstandaard depressieve stoornissen expliciet bibliotherapie adviseert in de behandeling, wordt deze vorm van zelfmanagement in de zorgstandaard parafiele stoornissen niet genoemd. Een simpele search in pubmed over bibliotherapie bij parafiele stoornissen levert geen hits op. Kennis over seksuele verlangens van anderen (en wellicht daarmee mentaliseren over seksuele verlangens) kan bij mannen echter direct toenemen na het lezen van één hoofdstuk uit een boek, bleek vorig jaar.
Zou het lezen van Mijn Lieve Gunsteling sommigen kunnen helpen parafiele neigingen beter te duiden en daardoor indien nodig (bijv. bij lijden of dysfunctioneren) eerder hulp te zoeken of, indien van toepassing, misschien niet over te gaan tot seksueel misbruik? Of kan het mensen met agressieve neigingen naar patiënten met parafilie misschien een breder kader bieden? We zullen het vermoedelijk voorlopig niet weten. Of we het boek moeten aanraden aan patiënten met parafiele stoornissen is dus een incognito. Wat ik wel heb ontdekt is dat dit boek, hoe triest ook, subliem is geschreven, met kraakheldere volzinnen in de juiste cadans, een ongeëvenaard lexicon en een magnifieke opbouw.
Referentie:
Mijn lieve gunsteling
Marieke Lucas Rijneveld
Atlas Contact
ISBN 9789025470142
368 pag.
