Met consultatieve- en liaisonpsychiatrie in het algemeen ziekenhuis wordt bedoeld dat de psychiater op individueel patiëntniveau consultatie biedt en op afdelings- en ziekenhuisniveau meedenkt over het algemene en medische beleid. In Nederland wordt de psychiater van de consultatieve dienst door een andere medisch specialist vaak pas verzocht naar de afdeling te komen als een patiënt evident ‘psychiatrisch’ gedrag laat zien: er is dan sprake van agitatie, de patiënt weigert een ingreep, er is sprake van suïcidaliteit of een patiënt is dusdanig verward dat dit gedrag de behandeling verstoort. Recent onderzoek toont echter aan dat indien een psychiater als vast teamlid participeert in de dagelijkse visites, psychiatrische problematiek eerder onderkend en behandeld wordt, met een daling van het aantal opnamedagen tot gevolg.
Nut van consultatieve psychiatrie
Niemand twijfelt aan de meerwaarde van de aanwezigheid van een psychiater in het algemeen ziekenhuis. Althans, Muskin e.a. (Psychosomatics; 2016)1 verbonden aan Columbia University Medical Centre, in ieder geval niet: ze halen een referentie aan waaruit blijkt dat bij 33-35% van de opgenomen patiënten sprake is van een co-morbide psychiatrische stoornis. Dan is het vaak toch prettig een psychiater achter de hand te hebben. Over de vorm waarin de huidige psychiatrische zorg momenteel georganiseerd is, te weten meestal alleen op consultatieve basis, valt volgens de auteurs echter nog wel het een en ander te zeggen: het zou relatief lang duren voordat een psychiater in consult wordt geroepen en het gebeurt vaak pas op het moment dat de psychiatrische symptomatologie problemen geeft in de somatische behandeling, waardoor je slechts dìe problematiek vangt die zich verstorend klinisch presenteert.1
Muskin e.a. bepleiten daarom in hun artikel voor het herstel van de liaisonfunctie van de psychiater in het ziekenhuis, waarin zij/hij bijvoorbeeld vanuit een vaste positie in het medisch team meedraait met de dagelijkse visites. Zo worden in een vroeg stadium uiteenlopende psychiatrische stoornissen herkend en kan er snel behandeld worden. Als belangrijke bijvangst worden de overige medisch specialisten en verpleegkundigen onderwezen in velerlei psychiatrische stoornissen en kunnen directe adviezen gegeven worden aangaande bejegening van de patiënt.
Return on investment?
Een psychiater als vast teamlid op de somatische verpleegafdeling: dat zal wat kosten! Dat klopt, schrijven Muskin e.a., maar het levert nog meer op in de vorm van vermindering van het aantal opnamedagen, waardoor de kosten zich terugbetalen. Muskin e.a. konden dankzij een gift een full-time psychiater inhuren, die op dagelijkse basis meeliep met de visites in een algemeen ziekenhuis. Deze psychiater herkende psychiatrische problematiek snel en had de mogelijkheid om direct beleid uit te voeren, in plaats van het slechts schriftelijk te adviseren aan de somatische collegae. Ook was er de mogelijkheid tot het onderwijzen van de directe collega’s en speelde zij/hij een rol bij het identificeren van (tegen)overdracht bij het medisch team en de hantering hiervan. Deze inzet leverde de volgende resultaten op: waar de gemiddelde tijd tot consultatie van een psychiater voorheen 6 dagen betrof, verminderde dit naar 2 dagen in de nieuwe constructie. Daarnaast verminderde de length of stay (LOS) met 1.19 dagen (p<0.003; hierbij werden de lang-liggers overigens geëxcludeerd. De LOS is een schatting van het aantal dagen dat iemand opgenomen zal zijn. Voor iedere dag dat een patiënt de gemiddelde LOS overschrijdt, ontvangt het ziekenhuis dus feitelijk geen inkomsten meer. Het ziekenhuis heeft er dus het meeste baat bij als een patiënt een gemiddelde ligduur heeft bij de aandoening waarvoor hij/zij komt.
Muskin e.a. berekenden dat met de liaisonfunctie van de psychiater, 34% van de 324 patiënten die psychiatrische consultatie behoefden langer dan vijf dagen in het ziekenhuis verbleven in tegenstelling tot 59% van de patiënten een jaar daarvoor zonder expliciete aanwezigheid van de liaisonfunctie. Deze reductie motiveerde het ziekenhuis om naast de reeds aanwezige full-time psychiater, nog een part-time psychiater een full-time maatschappelijk werker in te huren. Een jaar later stond de teller op een besparing van 2889 opnamedagen; een potentiele besparing van $1.733.400 per jaar. Dergelijke besparingen zijn voor ziekenhuizen zeer interessant.
Conclusie
Geef de psychiater een vaste plek op de afdeling! Het komt de patiënt ten goede, scheelt het ziekenhuis in de portemonnee, leidt tot een toename van psychiatrische kennis bij de somatisch collega’s en last but not least: de patiënt ervaart de toon van de psychiater als prettige afwisseling op de vaak haastige, pragmatische toon van de somatici.2 Kortom, een klassieke win-win situatie. Als dat geen managementtaal is…?!
Referenties
