Waarom wordt dit onderzocht?
Montelukast, een leukotrieenreceptorantagonist, wordt regelmatig voorgeschreven bij (zeer) jonge kinderen als alternatief voor inhalatiecorticoïden; als kauwtablet vanzelfsprekend eenvoudiger in gebruik bij deze jonge doelpopulatie dan een inhalatiesysteem maar ook de idee minder schadelijk te zijn door de mogelijke negatieve effecten van corticoïden op de groei te vermijden. Retrospectieve studies toonden bij het gebruik van montelukast psychiatrische (slaap)stoornissen aan met impact op levenskwaliteit maar prospectief onderzoek was afwezig tot deze studie van Bayer (1) die hieronder wordt beschreven. We verwijzen ook naar een publicatie in Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg (2) voor een bredere insteek.
Hoe werd dit onderzocht?
Kinderen tussen 3 en 18 jaar met de diagnose van astma die voor het eerst montelukast voorgeschreven kregen, werden geïncludeerd en opgevolgd voor 2 weken. Ongecontroleerde astma en bekende psychiatrische problemen waren exclusiecriteria.
Er werd specifiek gevraagd naar nevenwerkingen die reeds op de bijsluiter stonden, inclusief: gedrag en stemmingsstoornissen, slaapproblemen, gevoelens van onrust en/of angst. Daarnaast werd bij kind en ouder een vragenlijst rond levenskwaliteit afgenomen (KINDL).
Belangrijkste resultaten:
Er werden 127 patiënten geïncludeerd waarvan 3 van de 4 onder de 8 jaar oud was. Bijna 2 op de 3 rapporteerde een substantiële verandering in gedrag, het ontstaan van nachtmerries en/of andere slaapproblemen. Ook de levenskwaliteit daalde in die periode. Bij allen verdwenen deze klachten binnen 3 dagen na stop van montelukast inname. Geen enkele van deze bijwerking werden geclassificeerd als “ernstig”.
Hoe zal dit ons vak veranderen?
Het extreem hoge percentage van de novo ontstane psychiatrische klachten/symptomen bij opstarten van montelukast toont wederom aan dat lichaam en geest een geïntegreerd gegeven is waarbij interventies vanuit andere (lichamelijke) disciplines een negatieve impact kunnen hebben op mentaal welzijn. Actieve en gerichte bevraging resulteert mogelijk in een reëel bias door overschatting en de afwezigheid van een controlegroep bemoeilijkt de inschatting van causaliteit.
Als beroepsgroep dienen we alert op te zijn op potentieel negatieve effecten van somatische medicatie op de geest en dienen we een proactieve houding aan te nemen deze te monitoren/screenen bij allerlei behandelingen. Een startprincipe zou gehanteerd kunnen worden dat elke stof op de markt die door de bloedhersenbarriere (kan) gaan onderhevig zou moeten zijn aan langdurige nauwgezette onderzoeksopvolging met gerichte bevraging naar psychiatrische klachten/symptomen.
De (heel) beperkte opvolgingsperiode in deze studie limiteert ook uitspraken over het verloop van deze klachten; zijn deze van voorbijgaande aard, status quo of worden ze steeds ernstiger? Verdere en langdurig evaluatie van montelukast gebruik bij kinderen kan hier antwoord op geven.
Literatuur:
1. Bayer A, Turktas I, Karagol H, et al. Neuropsychiatric adverse drug reactions induced by montelukast impair the quality of life in children with asthma. J Asthma 2020: 1-14.
2. Finoulst M, Van Krunkelsven P. Psychiatrische bijwerkingen van montelukast frequenter dan gedacht. Tijdschrift voor geneeskunde en gezondheidszorg. 28 juni 2021
