In het boek Depressie is Menselijk – Onze donkere kant anders belicht biedt Marc Calmeyn de lezer een andere zienswijze in “de kern van depressief zijn”, door introductie van de antropopsychiatrie. De antropopsychiatrie, zoals Calmeyn uitlegt, stelt de mens centraal en beseft dat kwetsbaarheid integraal deel uitmaakt van ons leven. Vergezeld van een mooi voorwoord van Dirk de Wachter worden de verwachtingen verhoogd. Enkele recente lovende recensies benadrukken de waarde van het boek.
Calmeyn legt uit dat essentieel depressief zijn wordt gekenmerkt door trias van de elementen anhormie (“het stilvallen van de levensstroom”), anhedonie en anaesthesie (“de depressieve persoon is de smaak in het leven verloren”) en aritmie (verstoring van de levensritmes, meest bekende verstoring van het dag- en nachtritme). Verder legt hij uit hoe het kristalprincipe van Freud als krachtige metafoor voor het beschrijven van psychopathologie kan dienen. Door de uiteenzetting van zijn gedachten en uitgebreide expertise van de psychoanalyse, is de auteur in staat de lezer te prikkelen en kritisch na te denken over de mens achter de stoornis.
De schrijfstijl van Calmeyn is vlot en de lezer voelt zich persoonlijk aangesproken. Het boek omvat verschillende hoofdstukken met een eigen titel vergezeld van een korte beschrijving van wat komen gaat en uiteenlopende citaten reikend van onder andere von Goethe, de Beatles tot aan eigen patiënten. Dit maakt het boek interessant en geeft het een moderne twist. Het boek is geschreven voor zowel behandelaren als patiënten zoals blijkt uit meerdere boodschappen gericht aan deze groepen. Calmeyn gebruikt weliswaar leuke woordspelingen en interessante metaforen, hij maakt echter ook veel gebruik van jargon wat behandelaren werkzaam in de GGZ vertrouwd in de oren zal klinken, maar mogelijk minder aansluit aan personen die lijden of geleden hebben aan een depressie of hun naasten.
In Depressie is Menselijk gaat Calmeyn de strijd aan tegen het reductionisme. Hij benadrukt dat depressie niet alleen verklaard kan worden door biologische mechanismen en dat de mens meer is dan “een verzameling botten, genen en neurotransmitters”. Echter de aanname dat hedendaagse behandelaren en neurowetenschappers, psychiatrische stoornissen slechts beschouwen als hersenaandoeningen, die de cognitie, emotie en het verdrag treffen, voelt als een onderschatting van de brede blik van de huidige behandelaren.
Bovendien slaat Calmeyn door in het reductionisme, niet alleen zozeer door de uitleg dat er volgens de antropopsychiatrie vier basis psychopathologieen bestaan, de thymopsychopathie, perversie, neurose en psychose, maar te meer door zijn overtrokken kritische afwijzing van de DSM, wat door de meeste behandelaren met name als een klinische leidraad en niet als absolute waarheid wordt bezien. Ook evidence based medicine (EBM) krijgt ervan langs. Wat bovendien vreemd overkomt, is de mate waarin Calmeyn benadrukt dat de DSM niet is gebaseerd op EBM, maar daar voor de antropopysychiatrie evenmin wetenschappelijke evidentie kan aantonen. Waarom EBM als troef inzetten als dezelfde EBM niet van belang wordt geacht?
Desalniettemin biedt het boek Depressie is Menselijk een moedig tegengeluid tegen de huidige beeldvorming van de depressie. Maar toch kan het momenteel het beste, zoals treffend verwoord door collega De Wachter, vooral beschouwd worden als een “complementaire visie op de complexiteit van depressie en de mens erachter”.
Referentie:
Depressie is Menselijk – Onze donkere kant anders belicht
Marc Calmeyn
Pelckmans Uitgevers
ISBN: 9789463372862
125 pag.
