Dat een eerste psychose een behoorlijke impact heeft komt niet in de laatste plaats door de timing: de typische ontstaansleeftijd valt in een levensfase waarin iemand zelfstandig wordt, een partner zoekt en een sociaal netwerk ontwikkelt. Bovendien gaat iemand dan vaak nog naar school of volgt een studie. Psychotische episoden belemmeren deze ontwikkelingen aanzienlijk.
Dat mensen met een classificerende diagnose schizofrenie een lager opleidingsniveau hebben dan de algemene bevolking is al veel beschreven in de literatuur. Cognitieve problemen, negatieve symptomen en aarzeling en lage verwachtingen bij de omgeving (behandelaren incluis) kunnen hieraan bijdragen.
Verschillende interventies tonen echter aan dat het bevorderen van een snelle terugkeer naar het onderwijs na het doormaken van een psychose haalbaar en effectief is (Rosenheck e.a. 2017; Nuechterlein e.a. 2020). Het volgen van onderwijs wordt erkend als een belangrijk onderdeel van herstelgerichte behandeling (NICE 2014). Nicolás Crossley en collega’s (2022) veronderstelden daarom dat de opleidingskloof (verschil in opleidingsniveau tussen patiënten met schizofrenie en gezonde controles) in de afgelopen decennia is afgenomen.
Hoe werd dit onderzocht?
In The Lancet Psychiatry beschrijven Nicolás Crossley en collega’s de resultaten van hun onderzoek naar schizofrenie en opleidingsniveau. Zij deden een uitgebreid literatuuronderzoek (3.321 studies; 318.632 patiënten met schizofrenie en 138.675 gezonde controles; 37% vrouwen) over de laatste 50 jaar. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen hoog en laag- en midden-inkomenslanden.
Wat kwam er uit het onderzoek?
Patiënten met schizofrenie hadden gemiddeld 19 maanden minder onderwijs gevolgd en een 2,6 maal grotere kans om minder dan 12 jaar onderwijs (voortgezet onderwijs niet afgerond) te volgen. In lage en middeninkomens landen was het verschil met een 8,6 maanden kortere opleidingsduur minder groot. In deze landen werd de kloof wel groter met de tijd, namelijk een toename van 0,3 maand opleidingskloof per follow-up jaar.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Dit onderzoek laat zien dat de opleidingskloof tussen mensen met en zonder schizofrenie in hoog-inkomenslanden onverminderd groot is gebleven. In lage en midden inkomenslanden neemt de kloof toe, waarschijnlijk door een stijging van het gemiddelde opleidingsniveau.
Deze bevindingen zijn zorgelijk gezien het belang van opleiding in de maatschappij. Een opleidingskloof van bijna 2 jaar heeft levenslange gevolgen voor de werkgelegenheid, het verdienvermogen en de sociale mobiliteit.
Opleidingsniveau is ook één van de belangrijkste voorspellers voor gezondheid en levensverwachting. Het CBS (2020) berekende de levensverwachting voor mannen met alleen lager onderwijs op 73 jaar; voor mannen met een HBO of universitaire opleiding is de levensverwachting 78 jaar. Voor vrouwen bedraagt de levensverwachting respectievelijk 79,5 jaar en 82 jaar. Het verschil in gezonde levensjaren is voor beide geslachten nog groter. Het ligt voor de hand dat het lagere opleidingsniveau indirect een deel van de 10-20 jaar kortere levensduur onder patiënten met ernstige psychiatrische stoornissen (Chesney e.a. 2014) verklaart.
Het onderzoek toont dat patiënten nog weinig profiteren van onderzochte interventies, veelal gebaseerd op het Individual Placement and Support model, en de aandacht voor scholing in richtlijnen. Implementatie, doorontwikkeling, en uitbreiding van deze interventies, gericht op zowel de patiënt, de behandelaren en het onderwijssysteem is aangewezen. Het vergroten van de toegankelijkheid van onderwijs na het doormaken van een psychose zal een belangrijke bijdrage leveren aan het welzijn en de emancipatie van patiënten met schizofrenie en de maatschappij als geheel.
Besproken artikel:
Crossley NA, Alliende LM, Czepielewski LS, Aceituno D, Castañeda CP, Diaz C, Iruretagoyena B, Mena C, Mena C, Ramirez-Mahaluf JP, Tepper A, Vasquez J, Fonseca L, Machado V, Hernández CE, Vargas-Upegui C, Gomez-Cruz G, Kobayashi-Romero LF, Moncada-Habib T, Arango C, Barch DM, Carter C, Correll CU, Freimer NB, McGuire P, Evans-Lacko S, Undurraga E, Bressan R, Gama CS, Lopez-Jaramillo C, de la Fuente-Sandoval C, Gonzalez-Valderrama A, Undurraga J, Gadelha A. The enduring gap in educational attainment in schizophrenia according to the past 50 years of published research: a systematic review and meta-analysis. Lancet Psychiatry. 2022 Jul;9(7):565-573. doi: 10.1016/S2215-0366(22)00121-3.
Andere referenties:
R Rosenheck, KT Mueser, K Sint, et al. Supported employment and education in comprehensive, integrated care for first episode psychosis: effects on work, school, and disability income. Schizophr Res, 182 (2017), pp. 120-128
KH Nuechterlein, KL Subotnik, J Ventura, et al. Enhancing return to work or school after a first episode of schizophrenia: the UCLA RCT of Individual Placement and Support and Workplace Fundamentals Module training. Psychol Med, 50 (2020), pp. 20-28
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Students Walking in the Hallway · Free Stock Photo. https://www.nice.org.uk/guidance/cg178 (2014). Pagina bezocht oktober 2022.
Chesney E, Goodwin GM, Fazel S. Risks of all-cause and suicide mortality in mental disorders: a meta-review. World Psychiatry. 2014 Jun;13(2):153-60. doi: 10.1002/wps.20128. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/diversen/2020/gezonde-levensverwachting-naar-onderwijsniveau. Pagina bezocht oktober 2022.
