In de rubriek internationaal toponderzoek refereren maandelijks 2 redacteuren van de Jonge Psychiater een belangrijke publicatie die recent is verschenen in de belangrijkste internationale tijdschriften op het gebied van de psychiatrie. Dit artkel verscheen eerder in het Tijdschrift voor Psychiatrie en nu op dejongepsychiater.nl.
Deze maand wordt de rubriek verzorgd door Christiaan Vinkers en Jurjen Luykx. De titel is Additie van ECT aan clozapine bij therapieresistente schizofrenie: een gerandomiseerde studie (link) en het artikel volgt hieronder.
Waarom dit onderzoek?
Tot 70% van de patiënten met therapieresistente schizofrenie reageert onvoldoende op clozapine. Combinatie van ECT en antipsychotica bij therapieresistente schizofrenie is volgens de richtlijn ECT (2010) een mogelijkheid, maar gerandomiseerd onderzoek dat ECT-additie aan clozapine vergelijkt met monotherapie clozapine voor deze indicatie ontbreekt.
Onderzoeksvraag
Is ECT-additie aan clozapine een zinnige behandeloptie in de behandeling van therapieresistente schizofrenie?
Hoe werd dit onderzocht?
Het betreft een gerandomiseerde, enkelblinde trial waarin gedurende 8 weken schizofreniepatiënten die therapieresistent zijn tegen meerdere antipsychotica (waaronder clozapine), werden behandeld met het continueren van alleen clozapine (N=19) of het toevoegen van bilaterale ECT (N=20). Het cross-over design maakte het voor non-responders uit de tweede groep mogelijk alsnog ECT-additie te ontvangen. De primaire uitkomstmaat was respons, gedefinieerd als een 40% reductie in Brief Psychiatric Rating Scale scores.
Belangrijkste resultaten
Vijftig procent van de clozapine-ECT patiënten respondeerden, tegenover 0% in de clozapinegroep. Alle non-responders uit de laatste groep ontvingen ook ECT, van wie opnieuw de helft respondeerde. Er waren geen ernstige (cognitieve) bijwerkingen van ECT. Epilepsie was evenmin een bijwerking, hetgeen belangrijk is omdat clozapine de prikkeldrempel kan verlagen. De verbetering trad op voor positieve en niet voor negatieve symptomen.
Consequenties voor de praktijk
ECT-additie is een veilige en effectieve behandeloptie bij clozapine-resistente schizofrenie. De effecten van ECT zijn zonder meer indrukwekkend en vergelijkbaar met het effect bij therapieresistente depressie. Een beperking van dit onderzoek is dat sham-ECT (placebo-ECT zonder daadwerkelijk insult) ontbrak, volgens de auteurs om ethische redenen. Daarnaast gaat het om een relatief kleine groep patiënten die maar een beperkte tijd werden gevolgd Of patiënten ook op langere termijn profiteren is niet duidelijk. Voor de praktijk betekent deze studie dat ECT-additie naast clozapine een te overwegen optie is bij therapieresistente schizofrenie. Echter, meer bewijs is nodig voor toepassing op grote schaal.
Literatuur
Petrides G, Malur C, Braga RJ, Bailine SH, Schooler NR, Malhotra AK e.a. Electroconvulsive Therapy Augmentation in Clozapine-Resistant Schizophrenia: A Prospective, Randomized Study. Am J Psychiatry 2014 Aug 26. doi: 10.1176/appi.ajp.2014.13060787.
