Henny Visser is psychotherapeut die is gespecialiseerd in de behandeling van patiënten met complexe angst-en dwangstoornissen en gepromoveerd op een nieuwe behandelmethode van OCD; de Inference Based Approach (IBA). Maartje Punt is art director en onderwijskundige, en werd in 2012 gediagnosticeerd met een obsessieve-compulsieve stoornis (OCD). Henny was ooit Maartjes behandelaar en nu hebben zij samen een boek geschreven over de behandeling van OCD.
De achtergrond van de schrijvers is ook meteen wat dit boek onderscheidt van andere tekst- en leerboeken over OCD: theoretische en praktische informatie over de diagnostiek en behandeling van OCD (geschreven door Henny) wordt afgewisseld met kaders waarin Maartje commentaar geeft vanuit haar jarenlange ervaring met het hebben van OCD. Dit biedt een frisse blik die een inkijk geeft in de fenomenologie van OCD. Het maakt dat het boek leest als een interessant dialoog dat een behandelaar zou kunnen hebben met een patiënt in de spreekkamer.
“Behandeling van OCD” is opgedeeld in 2 delen. Het eerste deel heeft het doel dat de lezer OCD beter gaat herkennen, begrijpen en behandelen. Het tweede deel bestaat uit een protocol voor de behandeling van OCD met IBA.
In het eerste deel gaan de schrijvers in op de diagnostiek en behandeling van OCD volgens de richtlijn. Daarnaast wordt er ook informatie gegeven over erfelijkheid, neurobiologie en neuropsychologie van OCD en wordt er uitgebreid aandacht besteed aan onderzoek over acute triggers voor en gevolgen van obsessief-compulsief gedrag. Met name de eerste 2 hoofdstukken van het eerste deel zijn helder geschreven en er worden veel zaken besproken die relevant zijn voor zowel behandelaren, patiënten en naasten. Zo staan de schrijvers uitgebreid stil bij “mee-dwangen” (zowel door de behandelaar als naasten) en geven zij ook handvatten om hiermee om te gaan. Duidelijk is dat de schrijvers zeer veel ervaring hebben met OCD. Het derde hoofdstuk van deel I beschrijft verschillende onderzoeken naar o.a. aandacht, biofeedback en de gevolgen van herhaling. Deze onderzoeken vormen een onderbouwing voor de effectiviteit van IBA maar doordat dit hoofdstuk een opsomming is van verschillende studies leest dit hoofdstuk wel wat stroever dan de voorgaande hoofdstukken. Al met al biedt het eerste deel van het boek een solide basis voor psycho-educatie aan patiënten en naasten. Dit sluit mooi aan bij de boodschap van de schrijvers dat psycho-educatie misschien wel het meest belangrijke aspect is in de behandeling van OCD. Ook biedt het eerste deel veel praktische tips, bijvoorbeeld over websites om informatie over OCD te vinden, en over patiëntenverenigingen.
Het tweede deel van dit boek bestaat uit een uitgebreid behandelprotocol van IBA. De kern van deze behandeling bestaat uit de aanname dat mensen met OCD op een moment van dwang betwijfelen dat alles in orde is doordat ze te veel opgaan in hun verbeelding. Ze zijn dan bezig met wat er mis zou kunnen gaan en verwarren dat met wat er is. Dit leidt vervolgens tot angst of onrust waardoor mensen het zeker voor het onzekere nemen; het ingebeelde gevaar afwenden. Echter, stellen de schrijvers; een ingebeeld probleem in de werkelijkheid oplossen kan niet. De behandeling met IBA is gericht op de twijfel die mensen met OCD ervaren. Het heeft als doel om het vertrouwen in de waarneembare realiteit, zelfkennis en common sense weer te herstellen.
De behandeling van OCD met IBA wordt stapsgewijs besproken. Het boek gaat in op mogelijke valkuilen in de behandeling en wat een therapeut kan doen als de behandeling vastloopt. Daarnaast bevat het huiswerkopdrachten en worden de behandelingen van 4 voorbeeldcasussen met verschillende vormen van OCD besproken. Dit deel bevat alles wat een therapeut nodig heeft om patiënten met OCD te behandelen met IBA.
Een punt van kritiek is dat er in Behandeling van OCD niet wordt stil gestaan bij de wetenschappelijke evidentie voor IBA (uit een korte PubMed search blijkt dat IBA net zo effectief te zijn als cognitieve gedragstherapie1). Ook wordt er nauwelijks ingegaan op biologische behandelvormen van OCD. Er wordt alleen kort ingegaan op medicatie. Duidelijk is dat dit boek meer gericht is op psychotherapeuten dan op psychiaters. Desalniettemin bevat dit boek ook onmisbar informatie voor (jonge) psychiaters die werken of gaan werken met patiënten met OCD. Een aanrader.
Referentie:
Behandeling van OCD
Henny Visser, Maartje Punt
Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum
ISBN: 9789036828307
242 pag.
Literatuur:
1. Aardema F, Bouchard S, Koszycki D, Lavoie ME, Audet JS, O’Connor K. Evaluation of Inference-Based Cognitive-Behavioral Therapy for Obsessive-Compulsive Disorder: A Multicenter Randomized Controlled Trial with Three Treatment Modalities. Psychother Psychosom. 2022;91(5):348-359. doi: 10.1159/000524425. Epub 2022 May 18. PMID: 35584639
