Nieuwe meta-analyse naar diepe hersenstimulatie bij Anorexia Nervosa

Dominika Karaszewska
2 oktober 2022

Waarom dit onderzoek?

Ondanks inzet van verschillende (al dan niet klinische) behandelmogelijkheden zoals somatische zorg, psychotherapie en medicatie, reageert een aanzienlijk deel van de patiënten met anorexia nervosa niet op behandeling.¹ Verschillende recente onderzoeken suggereerden dat diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation, DBS) effectief kan zijn in de behandeling van therapieresistente anorexia nervosa, zoals ook recent beschreven op De Jonge Psychiater.² Dit betrof echter relatief kleinschalige onderzoeken met daardoor beperkte bewijskracht. ^3-6 Dit zou verbeterd kunnen worden door de beschikbare studies middels meta-analyse te combineren. Dit is nog nooit eerder gedaan voor het effect van DBS bij anorexia.

Onderzoeksvraag

Wat is het effect van diepe hersenstimulatie bij anorexia nervosa?

Hoe werd dit onderzocht?

Door middel van een systematische search werd in verschillende databases gezocht naar klinische studies die het effect van diepe hersenstimulatie onderzochten bij anorexia. Vier longitudinale follow-up studies die de klinische effecten van diepe hersenstimulatie onderzochten werden geïncludeerd en gecombineerd door middel van meta-analyse.^3-6 Door middel van The Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation (GRADE) aanpak is de kwaliteit van het bewijs beoordeeld (very low, low, moderate, high).⁷

Belangrijkste resultaten

Er werden vier longitudinale follow-up trials geïncludeerd met in totaal 56 patiënten met anorexia nervosa. In de totale groep werd een significant positief effect gevonden van diepe hersenstimulatie op BMI, met een grote effect size van 1.13 (Hedges’s g). Het effect werd ook waargenomen in de vermindering van psychiatrische symptomen, zoals depressieve of obsessief-compulsieve symptomen (Effect size = 0.89) en een verbetering in de kwaliteit van leven (Effect size = 0.86). Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor publicatie bias. Daarnaast waren er geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van heterogeniteit. De kwaliteit van de evidentie voor de positieve effecten van DBS op de meer objectieve uitkomst BMI is als moderate beoordeeld volgens GRADE. Ten slotte is de kwaliteit voor de meer subjectieve resultaten (de positieve effecten van DBS op psychiatrische symptomen) als low beoordeeld. De meest voorkomende bijwerkingen waren gerelateerd aan de operatie, zoals pijn of complicaties gerelateerd aan de huid óf aan de stimulatie, zoals hypomanische symptomen, beroerte en auto-intoxicatie.

Hoe zal dit onderzoek ons vak veranderen?

Door middels meta-analyse de resultaten samen te vatten werd een relatief consistent beeld gezien van grote positieve effecten van DBS bij therapieresistente anorexia nervosa. De kwaliteit van de evidentie werd als moderate beoordeeld voor BMI: het werkelijk effect ligt waarschijnlijk dicht bij de schatting van het effect, maar er is een mogelijkheid dat het hier substantieel van afwijkt. Dit is relatief sterk bewijs vergeleken met andere behandelingen voor anorexia nervosa. Desalniettemin is het totaal aantal onderzochte patiënten nog beperkt. Ook omdat DBS een invasieve behandeling is met ervaren ethische vraagstukken en bijwerkingen is terughoudendheid en nuance op zijn plaats, vooral in een zeer kwetsbare patiëntenpopulatie als patiënten met therapieresistente anorexia nervosa. Deze terughoudendheid zou op basis van de veelbelovende resultaten van deze meta-analyse echter niet vervolgonderzoek in de weg moeten staan, waar in grotere aantallen patiënten gekeken kan worden in hoeverre de gevonden positieve effecten van DBS extrapoleerbaar zijn naar een meer naturalistische setting. Wat in dit vervolgonderzoek ook van belang lijkt, is uitzoeken in hoeverre er grond zou zijn voor toekomstige implementatie van DBS bij anorexia. Bij andere psychiatrische indicaties zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) blijkt namelijk – opvallend genoeg – dat DBS ondanks hoge kwaliteit evidentie slechts zelden wordt toegepast. Als er voor patiënten met anorexia ook weinig mogelijkheden tot implementatie zouden worden gevonden voor DBS dan zou vervolgonderzoek zich ook niet voornamelijk hoeven te richten op verzamelen van meer bewijs voor effectiviteit, maar meer op redenen voor gebrekkige implementatie.