Het bewijs voor de effectiviteit bij schizofrenie van geneesmiddelen die de dopamine-2-receptor niet blokkeren, is opnieuw toegenomen dit jaar met een grote trial naar KarXT, een middel dat centraal werkende cholinerge werking combineert met perifere anticholinerge werking: met een effect size van 0.61 was het middel veel effectiever dan placebo (N=252; The Lancet).
Na vele jaren van zorgen kunnen behandelaren die kinderen en adolescenten behandelen voor depressie opgelucht ademhalen: het risico op manische ontregeling is niet verhoogd bij deze groep na het starten van een antidepressivum (JAMA Psychiatry).
Lecanemab, een monoklonaal antilichaam, zorgde bij de patiënten met vroege-fase Alzheimer voor een significante (en mogelijk ook klinisch relevante) vertraging in achteruitgang op symptomatisch en functionele scores en was geassocieerd met minder amyloïdplaques dan placebo: of dit een game changer gaat worden in de spreekkamer is echter de vraag gezien de beperkte effecten en de hevige bijwerkingen (N=1795; NEJM).
Een studie laat zien dat de optimale clozapinespiegel ligt op 372 ng/ml (N=294, British Journal of Psychiatry).
Na vele jaren van discussie werd afgelopen jaar de eerste, grote, zeer goed opgezette en uitgevoerde trial naar dosisverlaging versus doorgaan met de huidige dosering antipsychoticum in de behandeling van schizofrenie gepubliceerd: dosisverlaging leidde tot meer ernstige opnames en gaf geen verbetering in dagelijks functioneren (N=253; Lancet Psychiatry).
Twee omvangrijke reviews vonden geen duidelijk patroon van toegenomen psychiatrische klachten of aandoeningen door de COVID-19 pandemie, hetgeen uiteraard niet betekent dat we als psychiaters psychische klachten na COVID-19 niet serieus moeten nemen (Lancet Psychiatry en https://www.bmj.com/content/380/bmj-2022-074224).
Goed nieuws voor clozapinegebruikers: lichte neutropenie (1-1.5 miljard/L bloed) komt regelmatig voor en verloopt zelden ernstig, terwijl ernstige neutropenie (<1 miljard/L bloed) na twee jaar nauwelijks nog voorkomt; tenslotte bleek uit deze meest omvangrijke studie naar dit topic dat patiënten die eerder clozapine hadden gebruikt, geen hematologische monitoring meer nodig hebben. Kunnen we vanaf 2024 stoppen met monitoren van neutrofielen bij patiënten die clozapine langer dan twee jaar gebruiken of vinden we dat aanvullend bewijs in Nederland zelf nodig is? (N=26000 clozapinegebruikers; Lancet Psychiatry).
Een meta-analyse naar de effecten van ketamine op depressieve klachten bij patiënten met depressieve episoden en PTSS laat zien dat de effecten groter zijn als patiënten verschillende eerdere onsuccesvolle antidepressieve behandelingen hebben ondergaan, hetgeen de huidige richtlijnen ondersteunt (N=809 deelnemers; Molecular Psychiatry).
Net in 2024 gepubliceerd maar we nemen hem toch mee vanwege het design en de bevindingen: machine learning bleek in een grote studie alleen binnen trials naar antipsychotica goed uitkomsten voorspellen, maar in andere studiepopulaties niet beter te presteren dan kans (Science).
Goed nieuws voor de ketaminebehandelaren: van de intraveneuze, orale en nasale toepassing van ketamine is de effectiviteit al aangetoond. Een fase-3 trial laat zien dat subcutane toepassing ook effectief is in de behandeling van depressie ten opzichte van placebo (British Journal of Psychiatry).
