Focale en idiopatische gegeneraliseerde epilepsie zijn vaak voorkomende aandoeningen. Tijdens mijn werk als consultatief psychiater in algemene en academische ziekenhuizen kwam ik regelmatig patiënten tegen met epilepsie die zich presenteerden met psychiatrische klachten.
Niet zelden waren die patiënten recent met levetiracetam gestart. Ik wees collegae dan vaak op post-marketingonderzoek waaruit naar voren kwam dat psychiatrische bijwerkingen zeer vaak voorkomen bij dit middel. Ook vroeg ik vaak naar bewijs dat levetiracetam superieur is aan andere anti-epileptica en op basis daarvan dus de voorkeur zou moeten krijgen. Op die laatste vraag heb ik in mijn beleving nooit antwoord gekregen. Twee grote studies in de Lancet tonen nu onomstotelijk vast dat levetiracetam niet beter is dan klassieke anti-epileptica zoals valproïnezuur en lamotrigine, waar de psychiater gelukkig voldoende ervaring mee heeft.
Ten eerste de vraag, welke psychiatrische bijwerkingen komen vaak voor tijdens de behandeling met levetiracetam? Voornamelijk worden depressie, gedragsveranderingen (variërend van agitatie tot apathie) en angst gezien. Ook psychotische fenomenen zijn gerapporteerd.
Ten tweede, wat laten de twee nieuwe studies zien? De eerste studie vergeleek in patiënten met idiopatische gegeneraliseerde epilepsie valproïnezuur met levetiracetam als eerste keuze behandeling in 520 patiënten. De studie vond op verschillende eindpunten aanwijzingen dat valproïnezuur werkzamer was, kosteneffectiever en bovendien minder bijwerkingen gaf. In het bijzonder psychiatrische bijwerkingen kwamen meer dan twee keer vaker voor bij gebruikers van levetiracetam, nl. in 26% van deze groep patiënten werden 109 psychiatrische bijwerkingen gerapporteerd. De andere studie vergeleek in patiënten met focale epilepsie levetiracetam met zonisamide en lamotrigine. Deze studie vond ook op verschillende eindpunten voordeel van het klassiekere anti-epilepticum lamotrigine, variërend van effectiviteit, kosten en bijwerkingen in het algemeen. Het aantal psychiatrische bijwerkingen was vergelijkbaar met de eerste studie: in 30% van de patiënten die levetiracetam ontvingen werden ze gerapporteerd, bijna drie keer zo vaak als bij gebruikers van lamotrigine.
Ernst en type psychiatrische bijwerkingen stonden niet gespecificeerd maar deze studies laten zeer duidelijk zien dat wij als psychiaters best overtuigd mogen zijn wanneer wij patiënten tegenkomen die als eerstelijns behandeling voor epilepsie levetiracetam ontvangen: klassieke anti-epileptica zijn effectiever en leiden tot minder bijwerkingen. In het bijzonder voor ons relevant: valproïnezuur en lamotrigine leiden tot minder psychiatrische bijwerkingen dan levetiracetam.
