Dit artikel is onderdeel van de DJP leefstijlreeks.
Waarom dit onderzoek?
Beweging kan de lichamelijke gezondheid van kinderen en adolescenten verbeteren en daarnaast is het goed voor het cognitief functioneren en geeft het plezier. Echter, om psychosociale uitkomsten te verbeteren worden bij kinderen en adolescenten vaak verbale behandelingen ingezet, waarbij weinig aandacht is voor de connectie tussen lichaam en geest. Bij beweeginterventies staat dit juist wel centraal, maar het bewijs voor het inzetten van deze interventies voor het verbeteren van psychosociale uitkomsten is gefragmenteerd.
Onderzoeksvraag
Wat zijn de psychosociale uitkomsten van beweeginterventies voor kinderen en adolescenten met en zonder lichamelijke of psychische aandoeningen?
Hoe werd dit onderzocht?
Dit onderzoek is een paraplu systematische review en een meta-analyse. Er werd in databases gezocht naar systematische reviews en meta-analyses over beweeginterventies bij zowel gezonde kinderen en adolescenten (0-18 jaar), als kinderen met lichamelijke of psychische aandoeningen. Het criterium voor de beweeginterventies was dat er sprake moest zijn van een beweeginterventie met enige vorm van interactie tussen deelnemers en trainers, dus bijvoorbeeld groepstrainingen, of beweeginterventies via beeldbellen. De controlegroep moest bestaan uit niet actieve interventies, zoals care-as-usual (hierbij zou dus ook sprake kunnen zijn van psychotherapie), wachtlijstconditie of een ander type controle. En er moest tenminste één psychosociale uitkomst zijn onderzocht.
De kwaliteit van de geïncludeerde studies werd onderzocht en in de meta-analyse werd het gestandaardiseerd gemiddeld verschil berekend. Vervolgens werd de sterkte van de associatie aangegeven, gebaseerd op de p-waarde van de meta-analyse, het aantal deelnemers in de meta-analyse, de heterogeniteit van de studies en het betrouwbaarheidsinterval.
Belangrijkste resultaten
Er werden 18 meta-analyses met in totaal 112 primaire studies en 21.232 deelnemers geïncludeerd, waarmee 12 meta-analyses gedaan konden worden. Er werden heel diverse studiesettings geïncludeerd, van scholen en buurthuizen tot poliklinische- en opname settings. De meeste studies hadden beweeginterventies als yoga, balans- en coördinatietraining, aerobics, hardlopen, zwemmen, of krachtoefeningen.
Voor de uitkomstmaat psychologische symptomen (o.a. depressie, angst, stress, emotionele problemen) werd er een klein, maar significant effect gevonden voor kinderen en adolescenten met ADHD (interventies waren aerobics en yoga), depressie (interventies waren dans, aerobics, krachtoefeningen, yoga, wandelen), neuromotorische stoornissen, en kinderen en adolescenten uit de algemene populatie. Voor de uitkomstmaat psychologisch welbevinden werd er in 3 van de 5 meta-analyses een klein, maar significant effect gevonden voor kinderen en adolescenten met obesitas, een chronische luchtwegaandoening en kinderen en adolescenten uit de algemene populatie. Hetzelfde werd gevonden voor sociale uitkomsten (o.a. participatie, plezierbeleving) voor kinderen en adolescenten met ADHD (interventies waren aerobics en yoga) en cerebrale parese. Alleen voor de uitkomstmaat zelfvertrouwen werd geen effect gevonden voor kinderen en adolescenten met obesitas. De sterkte van de associatie in de meta-analyses was laag, o.a. door hoge heterogeniteit.
Daarnaast signaleren de onderzoekers een research gap. Onderzoek naar beweeginterventies vindt nog onvoldoende plaats in kinderen en adolescenten. Het onderzoek dat er is onderzoekt vaak niet de psychosociale uitkomsten en de lange termijn uitkomsten.
Een beperking van dit onderzoek is dat een paraplureview veel (subtiele) effecten onderbelicht. Mocht je geïnteresseerd zijn in de uitkomsten van een specifieke doelgroep uit dit onderzoek, dan loont het toch ook om de originele studies eens open te slaan.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Dit onderzoek laat zien dat beweeginterventies ingezet kunnen worden om psychosociale uitkomsten in kinderen en adolescenten met en zonder lichamelijke of psychische aandoeningen te verbeteren. Voor de kinderpsychiatrische praktijk is er vanuit dit onderzoek evidentie dat beweeginterventies psychologische symptomen bij kinderen en adolescenten met depressie en ADHD kunnen verbeteren en sociale uitkomsten bij kinderen en adolescenten met ADHD.
Besproken artikel
Marianna Purgato, Camilla Cadorin, Eleonora Prina, Madalena Cabral Ferreira, Lidia Del Piccolo, Markus Gerber, Mark J.D. Jordans, Giovanni Ostuzzi, Justin Richards, Doriana Rudi, Francesca Vitali, Samuele Cortese, Federico Schena, Corrado Barbui – Umbrella Systematic Review and Meta-analysis: Physical Activity as an Effective Therapeutic Strategy for Improving Psychosocial Outcomes in Children and Adolescents – Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 2023, https://doi.org/10.1016/j.jaac.2023.04.017.
