Op 17 maart 2021 gaan we weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen. De stem die je uitbrengt zal invloed hebben op de toekomst van Nederland en dus ook op de GGZ. Maar hoe kom je erachter wat de politieke partijen allemaal met ons van plan zijn? Waar vind je de tijd om je te verdiepen in deze materie? Geen nood! DJP helpt je door dit verkiezingsseizoen heen met de gloednieuwe rubriek: de stem van de psychiater.
In deel één namen we je mee in de wondere wereld van de moties. We leerden welke thema’s de afgelopen jaren belangrijk waren voor politiek den Haag. Vanaf nu richten we onze aandacht op de toekomst en analyseren we de verkiezingsprogramma’s. We beginnen dit keer met de huidige demissionaire regeringspartijen.
VVD
Het verkiezingsprogramma van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) bevat één alinea voor zowel de Jeugdzorg als de GGZ. Als oplossing voor lange wachtlijsten en een groeiend aantal meldingen van personen met verward gedrag, wil de partij meer GGZ-medewerkers opleiden en willen ze een time-out regeling introduceren die het mogelijk maakt om mensen voorlopig op te nemen. Hiermee willen ze voorkomen dat “uiteindelijk de zaak escaleert en de politie moet ingrijpen.” Waar deze time-out regeling moet plaatsvinden en wie hiertoe mag besluiten is niet geheel helder, maar het lijkt erop dat de politie opname-indicaties mag stellen, een praktijk waar de GGZ zich al lang tegen verzet. Bij de alinea over Politie noemt VVD als speerpunt versterking van de samenwerking tussen politie en GGZ om overlast van verwarde personen aan te pakken en te zorgen dat zij goed geholpen worden en niet in herhaling vallen. Ten slotte wil VVD de bekostiging van zorg koppelen aan de initiële diagnose waardoor het tussentijds aanpassen van tarieven afneemt. Kortom: VVD richt zich in het partijprogramma voornamelijk op verwarde personen en overlast en doen hun naam als partij voor Law- and Order eer aan. Over de rest van de GGZ zeggen ze weinig.
CDA
Het Christen Democratisch Appél (CDA) besteedt zeer weinig woorden aan de GGZ in het partijprogramma. Ze pleiten voor een betere samenwerking tussen instellingen en maatschappelijke partners, voor meer aandacht voor de financiering van patiënten die complexe zorg nodig hebben, voor meer opleidingsplaatsen en voor meer flexibele capaciteit zodat het aantal crisisplaatsen snel kan opschalen als dat nodig is. Dus, hoewel CDA summier is in hun uitwerking, snijden ze wel enkele relevante thema’s aan. In de vorige editie van deze reeks zagen we overigens dat CDA de afgelopen jaren de meeste GGZ-gerelateerde moties indiende. Deze betrokkenheid heeft zich dus helaas niet vertaald naar gedetailleerde plannen in het verkiezingsprogramma.
D66
D66 besteedt uitgebreid aandacht aan de GGZ in hun programma en komt met een breed pakket aan plannen. Zo willen ze dat de jeugd-ggz weer wordt bekostigd via de Zorgverzekeringswet, ze willen een centrale of regionale regie van de wachtlijsten door verzekeraars en ze willen werk in loondienst voor psychiaters aantrekkelijker maken. Ze steunen bekostiging via het zorgprestatiemodel en willen de rol versterken van de Nederlandse Zorgautoriteit en de Autoriteit Consument en Markt (ACM): zij moeten op tijd ingrijpen bij het niet naleven van de zorgplicht door zorgverzekeraars. Als voorbeeld noemen zij dat het zorgaanbod in de complexe ggz de afgelopen jaren niet op orde was. Ook wil D66 dat het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik wordt uitgebreid naar de ggz en langdurige zorg, “zodat ook daar de zorg effectiever en beter wetenschappelijk onderbouwd wordt”. Er moet geïnvesteerd worden in herstelacademies en als het aan D66 ligt wordt het ook makkelijker voor psychiaters of verslavingsartsen om een consult uit te voeren bij de huisarts. Op maatschappelijk vlak wil D66 inzetten op een landelijk preventie-akkoord Mentale Gezondheid en willen ze daarnaast stigma verminderen bij werkgevers en de maatschappij als geheel.
Het verkiezingsprogramma van D66 toont grote betrokkenheid bij de GGZ en de plannen zijn al redelijk gedetailleerd. Mogelijk is dit het gevolg van de ‘Landelijke interessegroep GGZ’ van D66, waar ook verschillende psychiaters en ervaringsdeskundigen aan meewerken. D66 heeft een sterk punt op gebied van vergroten van de aantrekkelijkheid van werken in loondienst, we hopen dat ze dan verder kijken dan het geld, want gebrek aan werkplezier en het ervaren van te weinig autonomie blijken belangrijke factoren voor psychiaters om als ZZP’er te starten. Meer aandacht voor consultaties in de eerste lijn lijkt ons ook een uitstekend plan, omdat dit kan helpen de druk te verlichten bij de GGZ-instellingen.
CU
Ook de ChristenUnie (CU) heeft duidelijke plannen voor de GGZ. CU wil investeren in geestelijke wijkzorg en in de verbetering van de samenwerking tussen de GGZ en andere sociaal maatschappelijke partijen. De partij wil de gemeente meer middelen geven om een basisaanbod te realiseren en pleit voor eenduidige visie in de regio ten aanzien van domein-overstijgende zorg. De partij wil inzetten op levensloopbegeleiding, praktijkondersteuners GGZ en het terugdringen van administratie bij acute en klinische psychiatrie. Daarnaast wil de CU zorgverzekeraars niet langer verplichten om ongecontracteerde zorgaanbieders te vergoeden die “niet bereid zijn tot samenwerking en solidariteit”. Deze sneer is wat ons betreft niet terecht, vrijgevestigd psychiaters laten geregeld weten dat ze slechts mogen tekenen bij het kruisje als ze contracten afsluiten met zorgverzekeraars, de mogelijkheid om dan maar ongecontracteerd te werken geeft ze in ieder geval nog enige onderhandelingsmacht. Misschien heeft deze bokkensprong nog iets te maken met het feit dat oud-partijleider André Rouvoet tot vorig jaar voorzitter was van de koepelorganisatie Zorgverzekeraars Nederlands (ZN).
Ook wil de CU een sterkere rol voor de overheid bij wachttijden en wil experimenteren met populatiebekostiging. Dit betekent dat de zorgverzekeraar doelen stelt en de zorg instellingen zelf mogen bepalen hoe ze die bereiken. Het financiële risico wordt gedeeld tussen inkoper(s) en aanbieder. Ten slotte wil de partij extra investeren in zelfmoordpreventie. Het nummer 113 moet gratis en anoniem beschikbaar worden en in de Wet publieke gezondheid komt een plicht voor gemeenten om actief werk te maken van zelfmoordpreventie.
Bespreking
Als je dus alleen al naar de huidige demissionair regeringspartijen kijkt valt er al echt iets te kiezen op 17 maart. Vind je verwarde personen een belangrijk thema en wil je een nauwere samenwerking tussen politie en GGZ, dan is VVD de partij voor jou. CDA is wat vaag in haar visie, maar heeft de afgelopen jaren laten zien in de kamer voldoende aandacht te vragen voor de GGZ. Voor meer uitgekristalliseerde GGZ-plannen moet je bij D66 of de CU zijn. Het belangrijkste wapenfeit in de plannen van D66 is dat de jeugd-GGZ weer naar de zorgverzekeringswet gaat, iets waar veel kinder- en jeugdpsychiaters wel oren naar zullen hebben. CU heeft ook goed nagedacht over de GGZ, zet in op het zorgprestatiemodel en wil af van ongecontracteerde zorg.
De stem van de psychiater komt de komende weken bij je terug met meer artikelen over de verkiezingsprogramma’s. Volgende keer bespreken we de linkse oppositiepartijen.
