Met de verkiezingen in het vooruitzicht is het moment aangebroken om de programma’s van de deelnemende politieke partijen onder de loep te nemen. Wat hebben ze voor toekomstplannen voor de GGZ? Hieronder volgt een vliegensvlug overzicht, zodat je straks goed voorbereid je stem kunt uitbrengen.
Van de 26 deelnemende partijen nemen er 20 deel in alle kieskringen: van deze 20 partijen werden de verkiezingsprogramma’s, die je hier allemaal kunt terugvinden, gescreend op het trefwoord “GGZ”. Vervolgens werden de thema’s geïnventariseerd en gegroepeerd.
GGZ
Achttien partijen noemen de GGZ in het programma. De uitwerking naar thema verschilt van uitgebreid tot nagenoeg afwezig.
Terugkerende thema’s
De meeste partijen onderkennen wachtlijstproblematiek en/of personele capaciteitsproblemen in de GGZ en benoemen dat daar iets aan gedaan moet worden. Mogelijke oplossingen worden gezocht in:
– Het beteugelen van verantwoordingsdrift, regelzucht en/of administratieve lasten (GroenLinks-PvdA, SP, PvdD, ChristenUnie, SGP, DENK, NSC, Splinter). Nadere concretisering omtrent hoe de partijen dit willen bewerkstelligen blijft veelal achterwege.
– Het inzetten op preventie werd eveneens veel genoemd (D66, CDA, PvdD, JA21, SGP, DENK, Splinter).
Andere voorstellen betreffen;
– Meer investeren in herstelgroepen en/of ervaringsdeskundigheid (D66, GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, BIJ1, Piratenpartij-De Groenen).
– Beter differentiëren tussen lichte en zware GGZ-zorg (VVD, D66, BBB, NSC).
– Terugdringen of afschaffen van marktwerking (GroenLinks-PvdA, SP, ChristenUnie, Piratenpartij-De Groenen).
– Uitbreiding van acute opname bedden (GroenLinks-PvdA, SP, PvdD).
– Investeren in de psychiatrie, met als primaire doel politie te ontlasten, zodat voorkomen kan worden dat ‘verwarde mensen’ bij de politie in plaats van bij de GGZ terecht komen. Of het verbeteren van de samenwerking tussen GGZ en politie (VVD, SP, PvdD, BBB).
– Het verbeteren van de aansluiting tussen Jeugd- en Volwassen-GGZ (D66, Volt, Piratenpartij-De Groenen)
– Het verder uitbreiden van digitaal behandelaanbod (VVD, JA21).
– Verder beschrijven drie partijen dat ze meer willen inzetten op suïcidepreventie (ChristenUnie, D66, NSC). ChristenUnie refereert daarbij aan hun initiatiefwet om een wettelijke plicht voor suïcidepreventiebeleid voor de Rijksoverheid en voor gemeenten te verankeren. Deze initiatiefwet is nog in behandeling bij de Tweede Kamer en wordt gesteund door GroenLinks-PvdA, CDA, SP, PvdD, SGP en BBB.
Kwetsbare groepen
Een gebrek aan bestaanszekerheid is geassocieerd met een verhoogd risico op psychische klachten. De term bestaanszekerheid omvat financiële draagkracht: er wordt mee bedoeld dat mensen voldoende kunnen rondkomen en kunnen meedoen aan de maatschappij. Met uitzondering van JA21 en BVNL/Groep van Haga stellen alle partijen zich expliciet tot doel bestaanszekerheid te bevorderen c.q. armoede te bestrijden.
Ook mensen die deel uit maken van minderheidsgroeperingen, zoals op het gebied van seksuele geaardheid of etniciteit, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van psychische klachten.
Elf partijen willen zich inzetten voor de groep LHBT+, te weten VVD, D66, GroenLinks-PvdA, PVV, CDA, PvdD, BBB, BIJ1, NSC, Volt en Splinter. Veertien partijen willen expliciete aandacht voor het bestrijden van racisme en/of antisemitisme, te weten VVD, D66, GroenLinks-PvdA, CDA, SP, PvdD, ChristenUnie, DENK, BBB, BIJ1, NSC, Volt, Splinter en Piratenpartij-De Groenen.
Overige plannen
Een aantal partijen beschreef plannen waarin ze zich onderscheiden van andere partijen. Zo wil Volt zich inzetten voor gratis GGZ voor jongeren tot 25 jaar en de SGP voor gratis relatietherapie. BIJ1 benoemt expliciet het bevorderen van cultuursensitieve zorg. GroenLinks-PvdA stelt voor om landelijke centra op te richten voor hoog-complexe zorg.
Conclusie
In sneltreinvaart bespraken we hier de thema’s die in de verschillende verkiezingsprogramma’s werden genoemd in het kader van de plannen voor de GGZ. Enigszins geruststellend is dat het merendeel van de partijen onderkent dat er problemen te adresseren zijn in de GGZ. Daarnaast wil de meerderheid van de partijen inzetten op het versterken van bestaanszekerheid en het bevorderen van inclusie danwel antistigma bij groeperingen met een verhoogd risico op psychische klachten.
Minder geruststellend is dat er weinig uitgewerkte ideeën zijn over hoe één en ander kan worden bereikt: de meeste programma’s hebben meer weg van een visiedocument. Preventie werd weliswaar veel genoemd, maar dat betreft vooral een investering in de toekomst: het biedt geen oplossing voor mensen die nu op wachtlijsten staan. Personele capaciteitsproblemen in de GGZ worden wel benoemd maar nauwelijks geadresseerd.
Aanvullend op de GGZ-specifieke thema’s beschreven de meeste politieke partijen standpunten ten aanzien van GGZ-overstijgende thema’s als duurzaamheid in de zorg, medicijntekorten, digitalisering en professionele autonomie. De KNMG vatte deze standpunten samen in een handzame verkiezingswijzer.
Al met al valt er aan de hand van de beschreven thema’s en visies wel degelijk wat te kiezen. Wat zie je zelf als voornaamste knelpunt en welke partij heeft daar de beste plannen voor? Veel succes gewenst met de keuze!
