Onlangs schreef de Maastrichtse aios psychiatrie Mette Konings in Medisch Contact een betoog voor matige dokters en ook anderen schreven over de dokter die in toenemende mate overbelast raakt omdat er verwacht wordt dat hij/zij perfect is of dan toch minimaal handelt en doet alsof. Konings bedoelde in haar stuk natuurlijk niet écht matige dokters die aan de lopende band verkeerde diagnoses stellen, grove fouten maken, hun literatuur niet bijhouden en niet goed onderlegd zijn. Haar stuk moet vooral gelezen worden als een pleidooi voor artsen die niet zozeer matig, maar ook zeker geen supermens zijn. Artsen die wel eens binnensmonds vloeken als ze gebeld worden, die snoozen als de wekker gaat, die geen marathons lopen (al waren het maar halve), die eigenlijk ‘s nachts liever slapen dan werken, die niet op hoog niveau viool spelen of moeilijke boeken schrijven. Dokters kortom die niet zozeer overwegend heel intellectueel, sportief én muzikaal zijn, maar vooral menselijk. Die gewoon vermoeid en geëmotioneerd raken en die het ook wel eens niet weten en dan om hulp vragen.
De Engelse huisarts Gavin Francis is in elk geval duidelijk niet zo’n ‘matige dokter’. Francis is een dokter die Ovidius en oude Russische meesters leest (en het niet nalaat deze te pas – en vooral te onpas- te citeren). In het onlangs verschenen boek Gedaanteverwisselaars vertelt Francis over een 24-tal patiënten die op enige manier van gedaante verwisselen, zowel fysiologisch (het sluiten van de ductus Botalli, puberteit, zwangerschap, menopauze, de dood), pathologisch (gigantisme, anorexia nervosa), zowel somatisch (botbreuken, parapemphigus), psychiatrisch (delier, insomnia, anorexia nervosa, amnesie) als alles daartussen (tatoeages, amputaties/protheses, bodybuilding, castratie).
Zo op het eerste gezicht doet dat natuurlijk denken aan Oliver Sacks en recenter Helen Thomson (Het ondenkbare denken, eveneens recent uitgekomen en eveneens op DJP gerecenseerd. Het verschil zit erin dat de patiëntbeschrijvingen bij Francis vooral korte anekdotes betreffen, die – meer dan bij Sacks en Thomson – worden ingekleed met verhalen uit de (medische) geschiedenis, kunst, literatuur en mythologie. Francis blaast geregeld hoog van de toren en weet zijn intellectualiteit goed ten toon te spreiden. Een leuke opzet, al is het vaker omgekeerd: vrij lange verhandelingen over literatuur en kunst, waar aan de haren een patiënt bijgesleept wordt. Af en toe komt het geheel daardoor behalve erudiet ook geknutseld over. Van de ruime 280 bladzijden zijn er ruim 30 voor de uitvoerige bronvermelding en index.
Ik las dit boek op vakantie en merkte dat ik het toch af en toe even moest weg leggen voor wat lichtere kost. Voor wie houdt van zware intellectuele kost is dit een leuk en interessant boek. Wie toch wat lichter, minder cultureel en meer wetenschappelijk wil is beter af bij Sacks of Thomson.
Referentie
Gedaanteverwisselaars
Gavin Francis
Uitgeverij NIeuwerzijds
ISBN 9789057125041
288 pag.
