Om blij van te worden: FACT leefstijlinterventie geeft gewichtsreductie

Lisanne Koomen
6 oktober 2023

Dit artikel is onderdeel van de DJP leefstijlreeks.

Waarom dit onderzoek?

Mensen met een ernstige psychiatrische aandoening overlijden 10-20 jaar eerder dan mensen uit de algemene populatie, voornamelijk door een verhoogd risico op cardiometabole aandoeningen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door bijwerkingen van psychofarmaca, onvoldoende behandeling van somatische aandoeningen en ongezonde leefstijlgewoonten. Leefstijlinterventies kunnen het risico op cardiometabole aandoeningen verminderen, maar zijn nog niet (goed) geïmplementeerd in de dagelijkse praktijk.

Onderzoeksvraag

Kan een leefstijl groepsbehandeling gewichtsreductie geven bij FACT patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening in vergelijking met treatment as usual?

Hoe werd dit onderzocht?

De SMILE studie is een Nederlandse pragmatische cluster randomized controlled trial waarin een leefstijl groepsbehandeling werd vergeleken met treatment as usual. De leefstijl groepsbehandeling had als doel gezonde voeding en fysieke activiteit te stimuleren en bestond uit 2-uur durende groepssessies waarin psychoeducatie werd gegeven en 30 minuten fysieke activiteit werd gedaan. Deze sessies vonden de eerste 6 maanden 2x per week plaats en daarna waren er 6 maanden een sessie per maand sessies. Treatment as usual bestond uit normale FACT behandeling, er werden hierin geen extra groepen aangeboden.

Het onderzoek vond plaats bij FACT teams en patiënten konden meedoen als zij ouder waren dan 18 jaar en een BMI hoger dan 27 hadden. FACT teams werden gerandomiseerd voor de interventie (11 teams) of treatment as usual (11 teams). De primaire uitkomstmaat was gewichtsreductie en secundaire uitkomsten waren onder andere bloeddruk, lipidenspectrum, mentale gezondheid en kwaliteit van leven. Buikomvang was helaas niet consequent gemeten waardoor deze uitkomst niet kon worden geanalyseerd.

Belangrijkste resultaten

Er deden 126 deelnemers mee in de interventiegroep en 98 deelnemers kregen de standaard behandeling . Deelnemers in de interventiegroep verloren gemiddeld 3.3kg van baseline tot 12 maanden follow-up in vergelijking met deelnemers van de standaard behandeling. Deelnemers die 21-30 groepssessies deelnamen (37% van de deelnemers) verloren gemiddeld 4.9kg, deelnemers die 11-20 sessies deelnamen (27% van de deelnemers) hadden geen gewichtsverlies, en deelnemers die 0-10 sessies deelnamen (36% van de deelnemers) kwamen gemiddeld gezien 0.8kg aan. Er waren geen verschillen in de andere uitkomstmaten.

Wat betekent dit voor de praktijk?

Deze, in de praktijk haalbare, leefstijlinterventie gaf gewichtsreductie bij FACT patiënten. Zoals ook bij eerdere leefstijlinterventie studies, was het aantal patiënten dat vaak deelnam aan de sessies vrij laag. Vaker deelnemen is belangrijk voor het behandeleffect. De uitdaging voor de klinische praktijk is dan ook hoe deze deelname verbeterd kan worden, of hoe we leefstijlinterventies zo kunnen vormgeven dat het voor patiënten haalbaarder is om vaker deel te nemen. De onderzoekers van de SMILE studie pleiten voor een meer gepersonaliseerde aanpak en meer onderzoek naar de factoren die van invloed zijn bij patiënten met weinig deelname. Daarnaast geven zij aan dat een maatschappelijke aanpak nodig is om de ongezonde leefomgeving te veranderen, door bijvoorbeeld in te zetten op een suikertax en het verbeteren van de sociaaleconomische status, gezien een lage sociaaleconomische status is gerelateerd aan ongezond leefstijlgedrag.

Daarnaast was er in de SMILE studie geen verschil in de secundaire uitkomstmaten, zoals mentale gezondheid en kwaliteit van leven. Eerdere leefstijlonderzoeken lieten hierin wel verbetering zien. De SMILE studie was primair gericht op gewichtsreductie. Voor toekomstige leefstijlinterventies is het wellicht belangrijk om ook te focussen op de andere voordelen van leefstijlverbeteringen, zoals verbetering van de mentale gezondheid en sociaal functioneren om zo patiënten te motiveren.