Deze column verscheen eerder in nummer 4, 2022 van De Psychiater.
Toen ik vorige week mijn dochter van acht vertelde dat ik een etentje had met mijn collega’s van De Jonge Psychiateren daarom niet thuis at, barstte ze in lachen uit. Pap, je bent toch helemaal niet meer jong. Nu kan mijn dochter mij wel vaker verrassen met rake observaties, maar deze keer moest ik haar een antwoord schuldig blijven. Wat overbleef was de naakte waarheid. Ik ben inderdaad geen jonge psychiater meer.
Totdat ik onlangs tijdens een Zoom meeting sprak met een emeritus hoogleraar psychiatrie over het ouder worden en hij mij licht ironisch duidelijk maakte dat ik nog heel jong ben en een heel leven voor me heb. Hoe moet ik nu mijn naderende sterfelijkheid interpreteren?
Hoe ouder ik word, hoe meer ik ga mijmeren over mijn eigen jeugdigheid. Wat ik vaak doe om mij jong te voelen, is me vereenzelvigen met de leeftijd zoals ik me voel. Zo maak ik mezelf wijs dat ik 21 ben en dan heb ik de confrontatie met mijn echte leeftijd kunnen afweren. Lang leve de maladaptieve afweermechanismes. Dat heeft meestal geen lange halfwaardetijd, maar goed, het werkt wel eventjes.
En zo is het eigenlijk ook met De Jonge Psychiater(DJP). In 2011 begonnen wij, een aantal jonge psychiatrie-enthousiastelingen, met DJP. Een online, onafhankelijk platform voor jonge psychiaters die op een positieve manier wilden berichten over wetenschap en/in de psychiatrie. In die tijd hadden we het motto dat iedereen een jonge psychiater kan zijn omdat dit niet leeftijdsgebonden is. Je was jonge psychiater als je je jeugdig voelt. Dat zorgde er voor dat Jos Dirkx, René Kahn en Jan Swinkels zich redactielid mochten noemen. Jeugdigheid kent geen leeftijdsgrens dachten we stoer. En DJP liet mij in de waan dat ik nog altijd een jonge psychiater was.
Nu, meer dan tien jaar verder, neem ik afscheid en draag ik als oude jonge psychiater de voorzittershamer over aan mijn opvolgster Louise Smallenburg en moet ik toegeven dat ik officieel geen jonge psychiater meer ben.
Gelukkig is DJP in goede handen. Een bruisende, diverse redactie, energieke ideeën en mooie plannen die de komende jaren verder worden ontwikkeld. Dat het goed gaat met DJP is misschien wel het grootste cadeau wat men oprichters kan geven. Ik vraag mezelf af of ik op het juiste moment afscheid heb genomen. Wat is het juiste moment? En waarom stoppen de meeste mensen vaak net te laat? Cruyff zei eens: je moet weten wanneer je moet vertrekken anders ben je te laat. Ik denk dat het te maken heeft met loslaten. Durf ik DJP los te laten? Of zijn het mijn misplaatste (redders)fantasieën dat DJP niet zonder mij kan? (Het is waarschijnlijk het tegenovergestelde; ik kan niet zonder DJP, maar DJP kan prima zonder mij).
Begrijp me niet verkeerd, het is niet zo dat mijn afscheid zo bijzonder is. Psychiaters nemen voortdurend afscheid, van patiënten, van collega’s en van instellingen. Afscheid nemen, is gewoon niet zo makkelijk. Afscheid nemen van DJP raakt me. Het is alsof je iets achterlaat wat je niet meer kunt controleren. Vergeef me mijn nostalgische gedachten. Herman Hesse heeft het in zijn gedicht “Stufen” heel treffend verwoord: “iedere jeugd zwicht ooit voor ouderdom“. Relativering is vaak het beste medicijn tegen zielenpijn.
Toen ik mijn dochter de volgende dag aan het ontbijt vertelde dat ik afscheid ga nemen van DJP vroeg ze me waarom ik eigenlijk afscheid neem, als het nog steeds zo leuk is. Ik antwoordde dat het goed is voor DJP dat er vernieuwing plaatsvindt. Maar ik geloof niet dat dat een oprecht antwoord was. In mijn fantasie ben ik al bezig met de toekomst. Misschien kan ik over vijftien jaar opnieuw redactielid worden, net als eerdergenoemde illustere voorgangers? Jeugdigheid zit tenslotte van binnen.
