Met de start van het nieuwe jaar is het tijd voor goede voornemens. Een traditioneel moment om stil te staan bij leefstijlkeuzes. Naast meer sporten en minder roken gaan veel goede voornemens over een gezonder dieet. Met de toenemende evidentie over de relatie tussen voeding en psychische gezondheid wellicht ook een mooi moment om stil te staan bij het dieet van jezelf en je patiënten.
Maar wat is een gezond dieet, en is er überhaupt een relatie tussen voeding en psychische gezondheid? In de media zijn er nogal een tegenstrijdige berichten te vinden. In algemene zin zijn er dieetadviezen opgesteld door de Gezondheidsraad, die worden geïmplementeerd via het Voedingscentrum. Maar deze adviezen gaan niet specifiek over psychische gezondheid, terwijl dit wel een belangrijk aspect van gezondheid is, zeker voor onze patiënten.
Gelukkig is er in opdracht van ZonMw recent een kennissynthese uitgebracht, die alle wetenschappelijke evidentie over de relatie tussen voeding en psychische gezondheid onafhankelijk heeft samengevat. Belangrijk is dat de kennissynthese transdiagnostisch verschillende stoornissen heeft onderzocht, en het levensloopperspectief heeft gehanteerd. Omdat het rapport 214 pagina’s bevat, volgt hier een samenvatting van de belangrijkste aanbevelingen voor de klinische praktijk.
Het rapport volgt chronologisch de levensfasen. Prenataal wordt er samenvattend gezien dat een betere dieetkwaliteit van moeder samenhangt met een lager risico op ADHD, ASS en depressie bij het kind. Wat betreft specifieke nutriënten werden prenataal relaties gevonden tussen foliumzuur, vitamine D en multivitaminen met ASS. Onderzoek naar effecten van prenatale voeding is echter nog beperkt.
Tijdens de kindertijd worden ook relaties gezien tussen gezonde voeding en ADHD, er werd echter geen relatie gevonden tussen suikerinname en ADHD. Ook was er slechts zeer zwak bewijs voor de relatie tussen ADHD en het eliminatie of few-food dieet. Aan de andere kant werd er wel sterk bewijs gevonden voor een gunstig effect van omega-3 vetzuursuppletie bij ADHD.
Bij adolescenten werden er opnieuw vrij consistente relaties gevonden tussen voeding en depressieve klachten. Voor conclusies ten aanzien van angststoornissen, psychotische stoornissen of specifieke nutriënten was er te weinig consistent bewijs.
Bij volwassenen werd opnieuw een relatie gevonden tussen een gezond dieet en depressieve klachten en stoornissen. Er is echter nog weinig onderzoek naar het effect van voedingsinterventies. Wel werd er (zeer) sterk bewijs gevonden voor het effect van omega-3 vetzuursuppletie bij de behandeling van depressie. Voor angst- en psychotische stoornissen werden er nog geen eenduidige conclusies beschreven.
Verder noemt de kennissynthese dat er weinig concrete voedingsadviezen worden beschreven in zorgstandaarden en richtlijnen. Als er al leefstijladvies wordt gegeven gaat dat vooral over fysieke gezondheid, en niet om effecten op psychische gezondheid. Ook werd het werkveld geconsulteerd, waarbij deelnemende zorgprofessionals aangaven nog geen specifieke voedingsadviezen te geven.
Concluderend geeft de kennissynthese aan dat er een relatie is tussen gezonde voeding en depressie in het algemeen, en er specifiek voor omega-3 vetzuursuppletie een gunstig effect is bij de behandeling van volwassenen met depressie en kinderen met ADHD. Deze wetenschappelijke kennis is echter nog amper opgenomen in richtlijnen, tekstboeken en zorgstandaarden, en wordt ook nog maar zelden toegepast in de praktijk.
De kennissynthese beveelt dan ook aan om:
- Gezonde voedingspatronen te bevorderen bij mensen met psychische aandoeningen
- Omega-3 vetzuursuppletie expliciet als behandeloptie op te nemen in richtlijnen en zorgstandaarden voor depressie bij volwassenen, als aanvulling op behandeling met antidepressiva
- Omega-3 vetzuursuppletie als behandeladvies op te nemen in richtlijnen en zorgstandaarden voor ADHD bij kinderen
Al met al mooie aanbevelingen om in de goede voornemens mee te nemen, op weg naar een betere psychische gezondheid in het komende decennium.
