Van 19 tot 21 juni j.l. vond in Maastricht het tweejaarlijkse congres van de European Society of Child & Adolescent Psychiatry (ESCAP) plaats. Onder de organisatie van vier Nederlandse hoogleraren (Therese van Amelsvoort, Wouter Staal, Arne Popma en congress president Manon Hillegers) werd een indrukwekkend programma neergezet waar honderden clinici en wetenschappers op af kwamen.
Wij gingen naar dit congres en geven een korte samenvatting van de keynote en state-of-the-art lezingen die wij bezochten. In de hoop u te inspireren meer informatie over de sprekers op te zoeken, zullen we enkele referenties over ze toevoegen.
Britse psychiater en hoogleraar Bernadka Dubicka van de University of Manchester sprak over depressie bij jongeren en kortdurende behandelingen. Daarnaast sprak ze uit dat de focus op de gezondheid niet het enige is wat ons veld nodig heeft. Samenwerking tussen disciplines en systemen zal meer nodig zijn, o.a. voor meer sociale eerlijkheid. Want ondanks dat er enorm geïnvesteerd is in onderzoek en implementatie van behandelingen, zien we nog altijd een toename van incidentie en chroniciteit van psychische problemen bij jongeren en dat toegang tot geestelijke gezondheidszorg een groot probleem is. Daarom moet er meer worden geïnvesteerd in preventie. Ook markeerde zij het belang van het meenemen van mentale gezondheid in de aanpak van klimaatverandering, wat ondanks de omvang van de crisis, nog maar zelden het geval is.
De gerenommeerde prof. Gabrielle Carlson van de Stony Brook University of New York startte haar presentatie door een afbeelding van een kloof te tonen en de zaal te vragen wat zij hierin zagen: een kloof of toch een bierglas? Het is maar hoe je het bekijkt. Vervolgens sprak ze over het concept van woede uitbarstingen, prikkelbaarheid, emotieregulatie, en hoe deze gedragingen door de geschiedenis verschillend zijn geclassificeerd: oorspronkelijk als stemmingslabiliteit bij ADHD (DSM-III) en later als pediatric bipolar disorder, dimensies van de oppositionele-opstandige stoornis, en disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis. In de VS werd er een enorme toename van bipolaire stoornissen gezien onder kinderen en jongeren, iets wat in geen enkel ander land ter wereld gerepliceerd werd. Ze riep op tot meer dataverzameling in klinische settings, zoals met het DAWBA instrument, en pleitte voor gerandomiseerde trials op het gebied van prikkelbare stemmingsproblemen.
Later die middag was er een policy debate geleid door het Nederlandse Jeugdpanel en prof. Arne Popma. Hierin interviewden jongeren psychiaters en beleidsmakers op het gebied van jeugd-ggz. Een erg inspirerende bijeenkomst waarbij er volop aandacht was voor de behoeftes van jongeren. Ook presenteerde het McKinsey bureau hun laatste survey, waaruit bleek dat 1 op de 5 Generation Z jongeren psychische problemen rapporteerden en dat zij weinig vertrouwen hadden in de gezondheidszorg – substantieel minder dan andere generaties – en hun ei daar moeilijk kwijt konden. Er werd een oproep gedaan voor meer walk-in clinics, zoals @ease.
Van de Universiteit van Amsterdam kwam prof. Marit Sijbrandij spreken over de geestelijke gezondheid van kinderen en adolescenten in crisis- en conflictsituaties, zoals in vluchtelingenkampen in Libanon en Nederland. Ze liet veelbelovende cijfers zien over het goede effect van psychologische interventies in dit soort settings en riep daarnaast op om geen angst meer te hebben hier onderzoek naar te doen.
Prof. Kathryn Abel van het Centre for Women’s Mental Health van de University of Manchester liet diverse studies van haar groep zien. Gebruikmakend van grote nationale datasets, doet ze onderzoek naar de lichamelijke, psychische en sociaal-maatschappelijke toestand van kinderen van ouders met psychiatrische aandoeningen, waaruit sterk duidelijk werd dat het grootste risico zich vaak in dezelfde families/netwerken clustert. Haar oproep was dat sommige public health preventiemaatregelen niet aankomen bij de meest kwetsbare groepen (denk aan green space interventies waar vaak meer middenklassegezinnen van profiteren), waardoor het relatieve risico in de populatie eigenlijk stijgt. Daarom zijn meer gefinetunede benaderingen nodig.
Van de Université de Montpellier sprak prof. Diane Purper-Ouakil over de bevindingen van het MILESTONE consortium. Hierin werden jongeren, behandelaren en beleidsmakers geïncludeerd voor onderzoek naar de transitie van kinder- en jeugdpsychiatrie naar de volwassenpsychiatrie. Opvallend was dat in maar weinig landen specifiek theoretisch en praktisch onderwijs wordt gegeven over transitiepsychiatrie. Dit terwijl bijna iedere psychiater (in opleiding) te maken krijgt met patiënten in de transitieleeftijd van 16-25 jaar, zeker gezien EPA juist debuteert in deze periode, en iedereen enthousiast lijkt om meer te leren over deze specifieke levensfase.
Prof. Eveline Crone nam ons in vogelvlucht mee in de (hersen)ontwikkeling bij kinderen en jongeren en het belang van het ontwikkelingsperspectief. Ze gaf een overzicht over de meerwaarde van verschillende onderzoeksmethoden (MRI-onderzoek, experimenteel onderzoek, vragenlijsten en het gebruik van youth panels). Ze besprak hoe belangrijk het is om oog houden voor de verschillende ontwikkelingsfases, wanneer je sociale ontwikkeling bestudeert. Ze presenteerde onderzoek naar sociale competentie en sociaal delen en de rol van in- en outgroup. Waarbij sociaal delen naar vrienden of niet vrienden pas een rol gaat spelen in de late adolescentie.
Prof. Bruno Falissard eveneens uit Frankrijk gekomen, gaf een enerverende (en bij vlagen wat controversiële) presentatie over de historische en conceptuele/fenomenologische achtergrond van neurobiologische ontwikkelingsstoornissen. Ook al was hij soms erg ongenuanceerd, hij betoogde in de kern de interessante boodschap dat neurobiologische ontwikkelingsfenotypes op een spectrum van ernst zitten, met wisselende gradaties van verlies of behoud van autonomie over het eigen leven.
Erg interessant was de state-of-the-art lezing van prof. Essi Viding van de University College London. Zij is expert op het gebied van disruptieve gedragsproblemen en kille-ongevoelige trekken en haar onderzoeksmethoden zijn breed toe te passen over het gehele veld van ontwikkelingspsychologie en -psychiatrie. Vooral van belang hierbij is het meenemen van de ontwikkelingsfase bij onderzoek want veel onderzoek is nog cross-sectioneel. Genen, omgeving, en developmental loops werken iteratief en interactief met elkaar samen, en dit zou meer moeten worden meegenomen in onderzoek.
Prof. Milica Pejovic Milovancevic werkt aan de University of Belgrade (Servië) en is gespecialiseerd in kindermishandeling en -verwaarlozing. Haar onderzoek laat belangrijke intergenerationele patronen van geweld en harsh parenting zien. Met prachtige en volledige verklaringsmodellen over risico en veerkracht tijdens de preconceptionele periode, zwangerschap en de kindertijd, betoogde ze dat streng ouderschap en geweld absoluut schade kunnen aanrichten bij het opgroeiende kind.
Last but not least hebben we erg genoten van alle ontmoetingen met Europese collega kinder- en jeugdpsychiaters (in opleiding) en wetenschappers. Van grote meerwaarde om van hen te horen hoe zij werken en overeenkomsten maar ook verschillen te constateren. Of zoals Cassie Redlich van de WHO het zei over de policy day: “Inspiring day at ESCAP Youth Policy Day, workshopping ideas to support youth mental health at all levels and fielding questions from some remarkable young advocates.” Geïnspireerd en wel keerden we terug uit Maastricht.
En als u tot hier gekomen bent met lezen, trakteren we u op een aantal referenties:
- Spring et al., The Phenomenology of Outbursts. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, Volume 30, Issue 2, 307 – 319
- Pierce, Matthias, et al. “Effects of parental mental illness on children’s physical health: systematic review and meta-analysis.” The British Journal of Psychiatry 217.1 (2020): 354-363
- Hope, H., Osam, C. S., Kontopantelis, E., Hughes, S., Munford, L., Ashcroft, D. M., … & Abel, K. M. (2021). The healthcare resource impact of maternal mental illness on children and adolescents: UK retrospective cohort study. The British Journal of Psychiatry, 219(3), 515-522
- Crone EA, Achterberg M, Dobbelaar S, Euser S, van den Bulk B, der Meulen MV, van Drunen L, Wierenga LM, Bakermans-Kranenburg MJ, van IJzendoorn MH. Neural and behavioral signatures of social evaluation and adaptation in childhood and adolescence: The Leiden consortium on individual development (L-CID). Dev Cogn Neurosci. 2020 Oct;45:100805. doi: 10.1016/j.dcn.2020.100805. Epub 2020 Jul 11. PMID: 33040969; PMCID: PMC7390777
