Nadat we de afgelopen periode al een ruime hoeveelheid aan nascholingspunten verzamelden door bezoek aan talloze post-lockdown psychiatriecongressen, was het de hoogste tijd onze blik te verruimen. Dat pakten we grondig aan. We verlieten de Randstad en vertrokken richting platteland, bestemming Veenhuizen, waar het lustrumcongres van de Vereniging van tbs-advocaten (https://tbsadvocaten.org/) op 24 juni 2022 plaatsvond.
Enkele dagen voor het congres sloeg de onzekerheid toe: zouden we er de enige psychiaters zijn? Wat is eigenlijk de dresscode op een congres voor advocaten? Gelukkig bood Twitter uitkomst en kregen we passend kledingadvies; mantelpak of jurkje was het devies.
Enigszins gerustgesteld vertrokken we de avond voor het congres aan onze lange tocht naar Drenthe. Daar aangekomen, belandden we als stadse vrouwen direct in een cultuurshock: welkom geheten door een man met paard en wagen, omringd door weilanden vol koeien en doodse stilte op straat. De eigenaar van de B&B vertelde ons enthousiast dat we ons in een van de donkerste gebieden van Nederland bevonden. Tijdens ons etentje vroegen we ons af of de cultuurshock op het congres niet net zo groot zou zijn en schoorvoetend moesten we toegeven dat we ook wel een beetje bang waren voor zoveel advocaten bij elkaar. Vanuit onze rol als pro Justitia rapporteurs zijn we gewend aan de rol van advocaten in de oppositie en voelde dit congres als een bezoek aan het hol van de leeuw.
Niets bleek minder waar. Hoewel het congres plaatsvond in een kerk, viel het preken voor eigen parochie door de advocaten reuze mee. Het thema van dit tbs-congres was voortgang in behandeling, en dit werd vanuit diverse invalshoeken en uiteenlopende sprekers belicht. De dag startte met een ijzersterke presentatie van Patricia van Reekum, Hoofd Behandeling bij Fivoor. Zij legde aan de hand van de ontwikkeling van de hersenen, het doormaken van (vroeg)kinderlijk trauma (ook wel Adverse Childhood Experiences), verwaarlozing en het proces van mentaliseren, op ook voor niet-vakgenoten goed volgbare wijze uit waarom tbs-behandelingen complex zijn en vaak lang duren. Haar presentatie kon ons in ieder geval niet lang genoeg duren. Een ex-tbs-gestelde vertelde het indrukwekkende verhaal over het atypische beloop van zijn behandeling waarbij hij, op eigen verzoek, al na een jaar werd overgeplaatst naar de longstay-afdeling. Hier ervoer hij minder druk en kreeg hij vertrouwen, waarop hij na een aantal jaar toch volop zijn behandeling aanging. Zijn boodschap luidde: ‘’Kijk goed naar wie je voor je hebt, luister en maak een plan op maat waarbij autonomie en veiligheid verantwoord samengaan.’’
Wij waren ook enorm onder de indruk van het optreden van diverse advocaten, waaronder de recent gepensioneerde Wim Anker. Gevat, bevlogen en met geweldige humor de presentaties samenvattend, loodste hij de toehoorders door de dag heen.
Er werd gepleit voor een vlottere doorstroming in de tbs en het betrekken van de advocaat in verschillende stadia van de behandeling. Er waren goede inhoudelijke discussies over de rol van de reclassering, juridische kaders en drugsgebruik in de tbs-klinieken. Voormalig raadsheer Yvo van Kuijck vergeleek de tbs-behandeling met koorddansen: “De tbs-gestelde wordt geacht jonglerend en balancerend over een strakgespannen kabel het einde te halen.”
Waar wij aanvankelijk dachten ons in het hol van de leeuw te begeven, bleek deze uitspraak precies het gevoel van Saskia Wolters te beschrijven. Als nabestaande van de moord op haar broer Joost vertelde zij over haar ervaringen in het strafrechtelijke proces en de positie van nabestaanden binnen het strafrecht. Een aangrijpend verhaal, wij werden er stil van.
Het was al met al een diverse dag waar zeker ook veel te leren was voor ons als psychiaters. Niet alleen qua inhoud maar ook op het gebied van het presenteren van je vakgebied en het overbrengen van een boodschap. Dat ook onze angst voor advocaten verbleekte, was een fijne bijkomstigheid. We voelden ons als gedragsdekundigen meer dan welkom.
En die dresscode? De gemiddelde advocaat bleek, wellicht opgelucht de toga eens aan de kapstok te kunnen laten hangen, te houden van casual, een enkel gebloemd colbertje daargelaten. Die informatie nemen we in ieder geval ook mee voor een volgend congres!
